زیاد دویری، کارگردان ۵۵ ساله لبنانی امسال با درام «توهین» (۲۰۱۷) تولید لبنان و فرانسه یکی از ۵ نامزد عالی ترین فیلم غیرانگلیسی زبان در مراسم اسکار هست. فیلم «ت
گفت وگو با زیاد دویری، کارگردان «توهین» و نامزد اسکار
عبارات مهم : جنایت
زیاد دویری، کارگردان ۵۵ ساله لبنانی امسال با درام «توهین» (۲۰۱۷) تولید لبنان و فرانسه یکی از ۵ نامزد عالی ترین فیلم غیرانگلیسی زبان در مراسم اسکار هست. فیلم «توهین» با عنوان «پرونده شماره ۲۳» در کشورهای عربی اکران شد.
دویری در سن ۱۸ سالگی برنده جایزه کارگردانی در جشنواره ای در غرب بیروت شد. در وقت جنگ داخلی لبنان، وطنش را به مقصد آمریکا جهت تحصیلات عالی ترک کرد و سپس در کشور فرانسه ساکن شد. هنگامی که دویری همکاری خود به عنوان دستیار فیلمبردار را با کوئنتین تارانتینو شروع کرد، مورد توجه دیگران هم قرار گرفت.
گفت‌وگو با زیاد دویری، کارگردان «توهین» و نامزد اسکار
او در فیلم هایی مانند: «از گرگ و میش تا سحر» (۱۹۹۶) ساخته رابرت رودریگز، «سگ های انباری» (۱۹۹۲) -نخستین فیلم بلند تارانتینو- «جکی براون» (۱۹۹۷) و «داستان عامه پسند» (۱۹۹۴) -دو فیلم مهم تارانتینو- دستیار فیلمبردار بوده هست. او مدام در حال رفت وآمد بین لس آنجلس و بیروت بود و بالاخره در سال ۲۰۱۱ جهت فیلمسازی به کشور خود بازگشت. حالا فیلم «توهین» (۲۰۱۷) او مورد توجه فیلم دوست های سراسر دنیا قرار گفته است.
به همین مناسبت ترجمه بخشی از گفت وگوی «موسسه خاورمیانه» با زیاد دویری را می خوانید.
زیاد دویری، کارگردان ۵۵ ساله لبنانی امسال با درام «توهین» (۲۰۱۷) تولید لبنان و فرانسه یکی از ۵ نامزد عالی ترین فیلم غیرانگلیسی زبان در مراسم اسکار هست. فیلم «ت
فیلم «توهین» نخستین فیلم لبنانی شما بعد از نزدیک به ۲۰ سال هست. آیا این همه سال طول کشید تا به لبنان بازگشتید؟ ایده فیلم راجع به چیست؟
غیبتم عمدی نبود. پروژه ای به اسم «مردی در میانه» داشتم که می خواستم تمامش را در لبنان انجام بدهم. ولی خیلی گران از آب در می آمد. نتوانستم منابع مالی مورد نیاز را پیدا کنم. بعد از اینکه فیلم «تاخت و تاز» در لبنان قدغن شد دیگر دوست نداشتم برگردم. احساس کردم دیگر متعلق به لبنان نیستم.
به طرق مختلفی، فیلم «توهین» واکنشی به ممنوع شدن و بایکوت فیلم «تاخت و تاز» در لبنان هست. ایده فیلم از همین جا می آید. مدت وقت طولانی به این فکر می کردم که چطور می توانم نیروهای فلسطینی و لبنانی را درک کنم. در خانواده ای با تفکرات چپ گرایانه تند فلسطینی رشد کردم. مسیحیان و کسانی که با رژیم اشغالگر قدس همکاری می کردند دشمن غایی ما بودند. زمانی که بشیر جمیل (رهبر مسیحی شبه نظامیان لبنان) ترور شد- در سال ۱۹۸۲- ما جشنی بر پا کردیم و برنج پختیم. هر لحظه هم می گفتم که «یک مسیحی خوب، یک مسیحی مرده است». بعد از گذشت زمان، شروع کردم از خودم راجع به این ایده ها پرسش پرسیدم. با چندینه نفر از مسیحی های یک اردوگاه دوست شدم.
بیشتر مردم در غرب بیروت که جهت مسیحی ها بود کار می کردند. جهت خیلی ها طبیعی بود؛ ولی، جهت من نبود. زمانی در کنار زنی مسیحی نشستم که اهل شرق بیروت بود. بدجوری عاشقش شدم- جوئله توما، همسر قبلی و همکار نویسنده دویری در فیلم «توهین» – این اتفاق باعث شد تا بررسی کنم و دریابم که در سمت دیگر شهر چه خبر هست. هر لحظه اعتقاد داشتم که مسیحی ها در وقت جنگ داخلی زحمت نکشیدند و فقط ما مسلمان ها درد کشیدیم. با این تفکر اسطوره ای هم بزرگ شدم. بعدها، فهمیدم که مسیحی ها هم مثل ما زحمت بردند.
برخی شما را متهم کرده اند که تنها بخشی از جنایات «دامور» را نشان داده اید. آن قسمت مربوط به مسیحیان و به فلسطینی ها نپرداختید.
وقتی راجع به صبرا و شتیلا حرف می زنیم. کسی از مردم پیدا می شود که از جنایت های پیش از آنها سؤال بپرسد؟
نه.
گفت‌وگو با زیاد دویری، کارگردان «توهین» و نامزد اسکار
پس آیا من باید راجع به جنایت هایی که پیش از «دامور» رخ داده است حرف بزنم؟ فیلم من راجع به کشتار تل زعتر (یکی از کشتارهای گروهی فلسطینیان در لبنان بود که در تاریخ ۱۲ اوت ۱۹۷۶ و به دست مسیحیان فالانژ انجام گرفت) یا نبأ و هر جنایت دیگری که در کوهستان رخ داده هست، نیست. این فیلم راجع به داستان یک مکانیک مسیحی (تونی هانا) که از طریق زندگی اش همه چیز را تجربه می کند. به نظرتان آیا در اینجا ماجرای الصبرا و شتیلا را مادر همه قتل ها و جنایت ها می دانند؟ از نظر من، جنایت های الصبره و شتیلا مانند دیگر جنایت ها تراژیک هستند. زنان، مردان و فرزند ها در الصبرا و شتیلا کشته شدند. همین اتفاق هم در «دامور» افتاد. در ابتدا، تعداد تلفات جانی بین ۸۰۰ تا ۲۰۰۰ نفر تخمین زده شد. ما دقیقش را نمی دانیم. بعدها، آمار تلفات جنگ به ۵۵۰ رسید. آیا تفاوت فوت ۵۰۰ نفری در «دامور»، آن را کمتر تراژیک می کند؟ آیا فکر می کنید «مونوپل» (انحصار) در زحمت وجود دارد؟
آیا فکر می کنید پدیده سانسور در دنیا عرب رو به زیاد کردن است؟
قطعا، من در دهه ۱۹۷۰ بزرگ شدم. در آن وقت سانسور خیلی کم بود. سانسور جهت حمایت از دولت ها می آید، این چیزی است که درحال حاضر در دنیا عرب در حال وقوع هست. فیلم «تاخت و تاز» از نظر دولت مجاز بود. ولی آنچه بعدا اتفاق افتاد این بود که کلی شک و شبهه داشتم تا آنها فیلم را تایید کنند. ولی آنها تایید کردند بدون اینکه حتی یک ویرگول را جابه جا کنند. امنیت ملی این کار را کرد. ولی مثل اینکه چیزی غیراخلاقی را به فیلم چسباندند و امنیت ملی هم عجولانه تصمیم دیگری گرفت. جهت اینکه هر لحظه سانسور سکانس های فیلم خیلی ساده هست. هنگامی که آنها متوجه حساسیت های عنوان فیلم «توهین» شدند از بر عهده گرفتن مسئولیت شانه خالی کردند، بنابراین فیلم را به «کمیته» ارجاع دادند. کمیته مذکور از افراد جامعه مدنی و دولتی تشکیل شده است هست. از صورت دانشگاهی، توزیع کننده فیلم تا کشیش، وزیر، صورت مذهبی مسلمان و… در این کمیته هستند. آنها باید پیدا کنند که نظرات دولت را رعایت می کنم یا نه. این کمیته اجازه می دهد تا دولت از مسئولیت خود اجتناب کند. بااین حال، اعتقاد دارم سانسور از همه جهت باید برداشته شود.
زیاد دویری، کارگردان ۵۵ ساله لبنانی امسال با درام «توهین» (۲۰۱۷) تولید لبنان و فرانسه یکی از ۵ نامزد عالی ترین فیلم غیرانگلیسی زبان در مراسم اسکار هست. فیلم «ت
روزنامه وقایع اتفاقیه
واژه های کلیدی: جنایت | لبنان | مسیحی | سانسور | اخبار فرهنگی و هنری
