وزیر علوم :دستور ادامه تحصیل دانشجویان بازداشتی حوادث دی ماه را دادیم

عبارات مهم : دانشجو

ماجرای گزینش وزیر علوم در دوران حسن روحانی با چالش های فراوانی روبه رو بود؛ از وقت انتصاب فرجی دانا و بعد ماجرای بورسیه ها و سپس آمدن فرهادی که کلا درهای وزارت علوم را به روی خبرنگاران بست. در دوره دولت دوازدهم گفته شد حداقل ٩ وزیر جهت مشورت های اولیه معرفی شده است اند و با حضور هیچ کدام در وزارت علوم موافقت نشده است.

دستور ادامه تحصیل دانشجویان بازداشتی حوادث دی‌ماه را دادیم / وزیر علوم

زمان مطرح شدن نام منصور غلامی به عنوان وزیر علوم، انتقادات فراوانی مطرح شد. فعالان دانشجویی به ریاست او در دانشگاه همدان انتقاد داشتند و دلواپس نگرش احتمالی حاکم بر وزارت علوم بعد از وزارت او بودند. حالا ولی غلامی وزیر علوم است و با عملکرد او انتقادات نیز کم رنگ تر شده. بخشی از سؤالاتی که در گفت وگو با منصور غلامی از طرف خبرنگار «شرق» پرسیده شد، سؤالات فعالان دانشجویی بود.

درست یک روز بعد از انتشار کارت دانشجویی یکی از دانشجویان ستاره دار، ميهمان دفتر وزیر علوم بودیم. از روی میزش نامه ای برداشت که متعلق به یکی دیگر از دانشجویان ستاره دار بود. متنی که پاراف نامه کرده بود نشان داد و گفت: من هنوز پیگیر این ماجرا هستم. این گفت وگو حاصل حضور یک ساعته در دفتر منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری است.

ماجرای گزینش وزیر علوم در دوران حسن روحانی با چالش های فراوانی روبه رو بود؛ از وقت انتصاب فرجی دانا و بعد ماجرای بورسیه ها و سپس آمدن فرهادی که کلا درهای وزارت

از وقت هماهنگی جهت این گفت وگو تا امروز که روبه روی شما نشسته ایم، وزارت علوم اتفاقات زیادی را تجربه کرد. یکی از بااهمیت ترین مسائلی که اطراف وزارتخانه تابعه شما پیش آمد، حل شدن نسبی ماجرای دانشجویان ستاره دار بود و یکی از دانشجویانی که پرسشها زیادی را پشت سر گذاشته بود، به دانشگاه برگشت.

بله. زن مهدیه گلرو همین ٤٨ ساعت پیش تصویر کارت دانشجویی ارزش را منتشر کردند که جهت ما اتفاق بسیار خوشایندی بود.

البته پرونده ستاره دارها تمام نشده، فکر می کنم هنوز یکی، دو نفر به دانشگاه برنگشته اند.

تنها آقای مجید دری باقي مانده هست. که همين الان نامه ارزش روي ميز من هست. مسئله ايشان کمي متفاوت هست. آقاي دري در حين تحصيل از تحصيل منقطع شد؛ يعني برايشان در دوره تحصيل در مقطع کارشناسي پرونده کميته انضباطي با هر شکل و محتوا تشکيل شد. بنابراین فرم مشکلشان با بقيه فرزند ها که در ورود به دانشگاه احيانا متوقف بودند، تفاوت مي کند. جهت آن هم دستور بررسي دادم و اتفاقا هم چون عکسش را ديروز در رسانه ها ديدم، نامه اش را دادم تا پرونده کميته انضباطي اش بررسي شود و ببينند چه راهي براي کمک به ايشان وجود دارد.

دستور ادامه تحصیل دانشجویان بازداشتی حوادث دی‌ماه را دادیم / وزیر علوم

کلا نگاهتان به ماجراي دانشجويان ستاره دار چيست؟ از حالا به بعد با اين معضل چه مي کنيد؟ نمي شود که هر سال چند دانشجو به خاطر اعتراض و هر مسئله اي از تحصيل محروم شوند… شما هم دانشجوي ستاره دار خواهيد داشت؟

بحث دانشجويان ستاره دار در واقع بعد از اينکه در صحبت هاي دانشجويان پررنگ شد، در رسانه هم مطرح شد و مربوط به امروز هم نيست. در واقع، کساني که خودشان در اين پروسه گير افتاده بودند، مطرح کردند؛ من هم بنا بر وظيفه وارد شدم. به خاطر اينکه من رئيس دانشگاه بودم و با دانشجويان از نزديک کار کرده بودم و همان احساس هنوز در من بود. بنابراین به علت سابقه ذهني خودم وارد عنوان شدم که ببينم اصل مسئله چيست و آیا به وجود آمده و خوشبختانه در بررسي هايي که شد، آيين نامه ها و ضوابط را ديدم و متوجه شدم که ظرفيت هايي وجود دارد که مي توان از همان ظرفيت ها در داخل همين آيين نامه هاي موجود استفاده کرد. در بعضي از موارد مي شود اغماض کرد و بنابراین از اين فرايند خوشحالم که مسئله اکثر قريب به اتفاق اين دانشجوياني که ورودي ٩٦ بودند، حل شده است هست. اگر موردي هم باشد، مسئله خاصي که در آن آيين نامه بشود حلش کرد نداشته باشد، ما حتما کمک مي کنيم.

شنيده ام بخش نامه اي را صادر کرديد مبني بر اينکه اگر هر دانشجويي اتهامي داشته باشد و حتي اتهامش خارج از حيطه دانشگاه و وزارت علوم باشد، اين اتهام در وزارت علوم رسيدگي شود. آیا صدور چنين بخش نامه اي صحت دارد و جزئياتش چيست؟

ماجرای گزینش وزیر علوم در دوران حسن روحانی با چالش های فراوانی روبه رو بود؛ از وقت انتصاب فرجی دانا و بعد ماجرای بورسیه ها و سپس آمدن فرهادی که کلا درهای وزارت

بحث اين است که دانشجويان جزء خانواده دانشگاه هستند، بنابراین ما همين طور که از کارمندان و استادان، به شکلي حمايت مشاوره حقوقي داريم، بايد از دانشجويان نيز حمايت کنيم. يعني وکيل دانشگاه، مشاور حقوقي دانشگاه به دانشجويان هم مشاوره حقوقي مي دهد. دانشجويان مي توانند درخواست کنند، مشکلشان را مطرح کنند و مشاوره حقوقي بگيرند.

اين بخش نامه در قالب همين عنوان است که دانشجويان هم مي توانند مشاوره حقوقي بگيرند و چون اغلب کم تجربه هستند و سابقه اين بحث ها را ندارند، من بخش نامه کردم که در دانشگاه ها مشاوره هاي حقوقي گسترده شده است و وکلاي دانشگاه ها بتوانند در مواردي که دانشجوها به هر شکلي سر و کارشان به پرسشها قضائي مي افتد، به آنها کمک کنند. تا جايي که مي دانم اين روش تا الان مؤثر واقع شده؛ چون فرزند ها نه فرم ورود به عنوان را مي دانند، نه مي توانند آن ضوابط و مقررات قانوني را داشته باشند که دليلش هم کم تجربگي هست. قبلا هم من اين کار را در دانشگاه انجام داده بودم و الان هم خوشبختانه در اين يکي، دو ماه اخير موارد زيادي بوده که به دانشجويان کمک شده است است.

دستور ادامه تحصیل دانشجویان بازداشتی حوادث دی‌ماه را دادیم / وزیر علوم

حالا مي شود قطع به يقين بگوييم ديگر دانشجوي ستاره داري نداريم يا نه؟ ممکن است در اين چهار سال پيش رو دانشجويي را ستاره دار کنيد؟

آنچه در ذهن من هست، به غير از آقاي دري که پرونده اش مسير ديگري دارد، ما ديگر دانشجوي ستاره دار به آن معنا نداريم. البته من تعريفي پيش از اين کرده بودم به اين مضمون که اين دوستان چون هنوز دانشجو نشده اند، ما نمي توانيم به اينها بگوييم دانشجوي ستاره دار! اينها کساني هستند که از مقطع کارشناسي به کارشناسي ارشد امتحان داده اند؛ در واقع در يک دوره تحصيلي درسشان تمام شده است و مي خواهند دانشجو شوند.

ولي در هر صورت اين اصطلاح، اصطلاح غلط و رايجي هست. حالا سابقه اينکه اين اصطلاح چگونه شکل گرفت هم بماند ولی براي ورودي هاي ٩٦ اطلاع دارم که الان ما دانشجوي ستاره دار نداريم. ولی براي مواردي که سال هاي قبل ستاره دار شده است اند، خب پروسه مقداري سخت تر مي شود ولی براي سال هاي بعد هم همين روشي که ما امسال به دوستانمان در بخش سنجش و پذيرش دانشجو توصيه کرديم، ادامه خواهد داشت. من تمام آيين نامه ها را از اول خواندم و يادداشت برداشتم و بعد با همکارانم صحبت کردم.

در واقع خواستم به جزئيات آيين نامه ها اشراف داشته باشم. دوستان ما روش پيشنهادي بنده را پذيرفتند و منجر به حل شدن پرونده اکثريت دانشجويان شد. در سال آينده هم دوستان ما بايد همين روش را به کار بگيرند و اميدواريم موردي پيش نيايد. اين را هم بگويم که براساس قوانين موجود، ممکن است افرادي باشند که به دلايل خاصي در قالب اين آيين نامه ها محروم شوند و نشود کمکي به آنها کرد، ولي من اعتقادم اين است که در ميان دانشجويان ما چنين موردي وجود دارد.

در حوادث دي ماه دانشجويان نيز بازداشت شدند، پيگيري هاي شما و نمايندگان مجلس به جايي رسيد که مطابق گفته شما حالا فقط يک دانشجوي بازداشتي داريم. وضعيت آن دانشجو به چه صورت است؟ وضعيت تحصيل آنها به چه شکل خواهد بود؟

اميدوارم تا لحظه انتشار اين مصاحبه آن يک نفر هم آزاد شود (مطابق پيگيري هاي مسئول روابط عمومي وزارت علوم، دانشجوي مورد نظر هنوز آزاد نشده و وزارتخانه پيگير وضعيت اوست) بحث اين است که در اين فضايي که پيش آمد تعدادی دانشجو از روي کنجکاوي وارد شدند و البته تعدادي هم اعتراضاتي داشتند و وارد اين بحث شده است بودند. در سطح شهرهاي متفاوت جمعيت دانشجويي وارد شده است به اعتراضات کم بود و البته از آنها عده اي هم گرفتار اين بازداشت ها شده است بودند.

خوشبختانه من خودم از مسئولان محترم، هم از قوه قضائيه و هم وزارتخانه هاي کشور، اطلاعات و… درخواست صحبت و رسيدگي کردم و آنها با روي باز پذيرفتند. به هر حال من ماهيت زندگي دانشجويي و آن روحيات جوانان را مي شناسم و خواستم با مسئولان صحبت کنم و خوشبختانه خيلي خوب اين بحث را از جانب ما پذيرفتند و ورود کردند تا اگر کسي بازداشت شده است آزاد شود و البته سر درس و مشقش بازگردد. در تماس هايمان با مسئولان دانشگاهي هم صحبت کرديم که اگر در شهرستان ها چنين موضوعي پيش آمده، از همين مجرا وارد شوند و کمک کنند. من هم خيلي خوشحال شدم که مسئولان قضائي کشور در شهرستان ها خيلي خوب برخورد کردند، با اين درخواست ما به خوبي روبه رو شدند و من هم تقدیر مي کنم از آنها و هم اينکه مي گويم اين معني اش اين است که نگاه مجموعه مسئولان کشور به دانشجويان، يک نگاه ويژه و مثبت است.

يکي ديگر از مباحث پرحاشيه وزارت علوم مسئله بورسيه هاست، در مصاحبه چند روز پيش شما با خبرگزاري ميزان اعلام شد بحث بورسيه ها تمام شده. اين اظهارنظر اعتراضاتي را به همراه داشت که احتمالا به گوشتان هم رسيده؛ آقاي فرجي دانا يکي از محبوب ترين وزرا بودند که سر همين ماجراي بورسيه ها ايستادند و شايد خيلي منصفانه نيست که اين همه پيگيري به اين سادگي تمام شود. واقعا معتقديد ماجراي بورسيه ها تمام شده است است؟

قضيه بورسيه ها دو وجه دارد؛ يکي اينکه در وقت اتفاق افتادن اين قضيه، شرايط به چه شکل بوده، خوب عمل شده است یا خوب عمل نشده که اين يک بحث هست. يک بحث ديگر اينکه اکنون تعدادي بورسيه داريم در چارچوب اختيارات و دستورالعمل ها و حتي دستورهاي مجموعه هاي وزارت علوم که آمده اند و رفته اند، درس خوانده اند حالا به اسم بورسيه يا مدل هاي مختلف. اين افراد قاعدتا در اشتباهات مطرح شده است نقش نداشتند؛ به اينها گفتند شما مي توانيد برويد درس بخوانيد، بعد بياييد درس بخوانيد.

اين عنوان هم مي دانيد که از سوی دستگاه هاي نظارتي اصلا راجع به آن بررسي شد و دستگاه هاي نظارتي مانند ديوان محاسبات آمدند و به مسئولان وقت گفتند اين مدلي که شما کار کرديد، اشکالاتي از اين قبيل داشته هست؛ ولی آن رويکردي که من داشتم، حل مسئله افراد بود که در اين فرايند به عنوان بورسيه وارد شده است بودند و بالاخره مسائلي برايشان پيش آمده بود.

قبل از اينکه من به وزارتخانه بيايم، اداره کل بورس ها، کل پرونده ها را بررسي کرده بود و پرونده ها مراحل نهايي را طي مي کردند. ما که وارد شديم، گفتيم اينها را براق سازي کنيم و بگوييم از نظر رسيدگي اتفاقي افتاده. مشخصا بايد بگويم آمار اعلام شده است همان است که در آن مصاحبه گفته ام. تعدادي پرونده به هيچ وجه شرايطشان ايجاب نمي کرد که فرايند تحصيلشان قانوني باشد، از نظر شکلي و تبعيت از ضوابط و مقررات. آنها ٢١ يک نفر بودند که کلا روند تحصيلشان قطع شده، منتفي شده است و قبلا هم اين اتفاق افتاده هست، سایر افراد يا الان در حال تحصيل هستند يا تحصيلشان تمام شده است هست. آنهايي که در حال تحصيل هستند و دارند تحصيلشان را انجام مي دهند؛ حتي راجع به بحث هزينه ها تمهيداتي انجام شده است که کمک مي شود تا اين مسير و مراحل را بتوانند طي کنند.

تعدادی هم فارغ التحصيل شده است اند که گروهي از اين فارغ التحصيلان حالا مشغول به کار شده است اند؛ دانشگاه هايي که اينها را بورسيه کرده بودند، حالا هم پذيرششان کردند. تعدادي هم از پيش کارمند يا استخدام دانشگاه بودند بعد از تحصيل به سر کار برگشتند. تعدادي هم بورسيه واقعي بودند که خودشان هم انتظارشان اين است و خود ماهيت بورسيه شدن اين را القا مي کند که بايد وزارت علوم یاری کند که بروند سر کار که الان اين مسير در حال انجام است و در واقع عملا اين مسئله حل شده است هست، بنابراین نقطه تاريکي باقي نمانده است.دانشگاه ها هم مبتنی بر رویه ها و مقررات مربوط به جذب اعضای هیئت علمی ، نهایت دقت در ارزیابی های علمی متقاضیان جذب را انجام می دهند و بعد از احراز صلاحیت های علمی آنها را جذب می کنند.

يکي از بزرگ ترين انتقادهایی که در طول اين سال ها به وزارت علوم شده است بود، بحث پولي کردن دانشگاه بود. فعالان دانشجويي پيش از آمدن شما مي گفتند ما نمي توانيم در شرايط فعلي انتظار خيلي شگرفي از يک وزير داشته باشيم. همين که بتواند جلوي پولي کردن تحصيل را بگيرد، شايد خيلي کار مهمي باشد. نگاه شخص شما به پولي کردن تحصيل چيست؟

بحثي که دانشجويان مطرح مي کنند، چند وجه دارد؛ يک بخش آن نظرات آکادميک است و از بُعد پنجره يک دانشگاه و دانشجو نگاه مي شود؛ دانشجويي که مي گويد دانشگاه بايد يک زحمت و طيفي از دانشجوها را بپذيرد که به لحاظ علمي هم سطح يا نزديک به هم باشند؛ بنابراین بعضي از گرو ه هاي دانشجويي که براساس شرايط ديگري وارد شده است باشند، ممکن است سطح و سطوحشان با هم تفاوت کند، نظر خودش را دارد که مي تواند نظر کارشناسي هم باشد؛ ولی آنچه را در دانشگاه هاي ما اتفاق افتاده توضيح بدهم، دانشگاه ها دوره هايي را به اسم نوبت دوم يا اصطلاحا شبانه ايجاد کرده اند، اين دانشجو خودش گزینش مي کند و کسي به او نمي گويد شما چون آمدي دانشگاه ما، بايد پول بدهي. بعد اول اينکه گزینش اين شيوه تحصيلي از سوی افراد بوده است.

آمده اند و در دانشگاه با ظرفيت هايي که از محل همين منابع ايجاد شده، درس خوانده اند. کمااينکه بعضي از اين دانشجوها دانشگاه هاي غيردولتي را به عنوان محل تحصيل گزینش کرده اند. الان هم صندلي خيلي از رشته هاي ما خالي هست، ولي بعضي از داوطلبان ترجيح مي دهند بروند رشته ديگري را در دانشگاه آزاد يا غيرانتفاعي بخوانند و پول بدهند. بعد تا اينجا اشکالي از طرف دانشگاه ها نيست. بعضي از دانشگاه ها هم در دوره اي واحدهايي به اسم پرديس هاي بين المللي ايجاد کردند که مي توان به آن نقد داشت. اينها هم در شرايط فعلي به دلايل متفاوت به تدريج تعدادشان کم شده است و عملا آن انگيزه و جاذبه اي که وقت ايجادشان بود، تحليل مي رود. به نظر من هم جمع شدن این واحدها هيچ مشکلي براي دانشجوها به وجود نمي آورد. از طرفي ديگر، چون داوطلب تحصيل کم شده است هست، قطعا آن سرويسي که روزهاي اول مي درخواست کردند بدهند و يک ظرفيتي ايجاد کنند براي علاقه مندان تحصيل، اکنون توجيهش خيلي کم رنگ شده است هست؛ ولی به تازگی بعضي از پرسشها را با اين مباحث مطرح شده است مخلوط مي کنند. دانشجو در دانشگاه هاي دولتي براي يک دوره تحصيل مي تواند رايگان تحصيل کند.

وزارت علوم در سال هاي اخير بخش نامه هايي صادر کرده که به واسطه آنها مي خواهد فضاي تحصيل را به شکلي بهتر مديريت کند؛ يعني از بي توجهي و توقف زياد دانشجوها در دانشکده ها و کلاس ها جلوگيري کند. براي همين، مقرر شده است دانشجويي که درسي را بيفتد، دوباره که بخواهد بگيرد، بايد هزينه اش را بدهد؛ يعني ما فقط يک بار هزينه يک واحد درسي را متقبل مي شويم. يا دانشجوهايي که از يک دانشگاه به دانشگاه ديگر انتقالي می گیرند، بايد هزينه تحصيل در دانشگاه جديد را بدهند. اينها بر اساس برنامه هاي نظارت کنترلي شکل گرفته است و اضطراری نيست؛ دانشجويي که خوب درسش را بخواند و به موقع کار کند، ديگر گرفتار نمي شود. بعضي از موارد نیز است که من فکر مي کنم بايد راجع به آنها تجديدنظر کنند؛ ازجمله درس هايي که با گواهي هاي معتبر پزشکي از بین بردن مي شود.

اينها را هم به نظر من نبايد دوباره از دانشجو پول بگيرند که حالا اينها هم مباحثي است که انتقال یافته شده است و داريم به دانشگاه ها مي گوييم بالاخره جايي که دانشجو مقصر نبوده و اهمال نکرده، آنجا نبايد هزينه واحد دوباره را بدهد. ولی در نظر داشته باشيم جمع اينها در يک دانشگاه به عنوان نمونه ١٠هزارنفري، مي شود ٢٠٠-٣٠٠ نفر که به دلايلي طبق آيين نامه هاي موجود، بايد براي يک واحد خاص پول پرداخت کنند. اينها مقررات هست؛ نه اجبار هست، نه احيانا استفاده از اضطرار دانشجويان. آن دانشجوياني که من مي گويم حرفشان نقدي است که بالاخره مي شود پذيرفت، اين است که در يک جايي دانشجويي اضطرار دارد درس بخواند، بگوييم نه، حالا که تو اضطرار داري، حالا بايد يک پولي هم از شما بگيريم؛ چنين چيزي نيست. ورود به دوره هاي با شهريه، اختياري است و آنهايي هم که بايد هزينه دوباره کاري دانشگاه ها را بدهند، آن هم بالاخره آيين نامه است که مصوبه هيئت هاي امناست. آن بحث اولم را تکرار مي کنم که آن بماند. بحث اينکه دانشجوهايي که با شهريه ميانه اي ظرفيت ايجادشده و آنهايي که به صورت بدون پرداخت مي آيند، از نظر سطح علمي گاهي در بعضي از دانشگاه ها هم تراز نيستند، آن بحث پذیرفتنی است و بعضي از استادان نیز اين را مي پذيرند و اين نقد را دارند؛ ولی در بحث هاي مديريتي بالاخره دانشگاه ها نگاهي براي تأمين ظرفيت براي درخواست هاي تحصيل در آن دانشگاه خاص را نیز دارند.

حوادث و بلاياي طبيعي در کشورمان خيلي زياد هست. بحث خوابگاه هاي دانشجويي در اين ماجرا مي تواند مهم به نظر بيايد. ما سال گذشته بحران دانشگاه شهيد چمران اهواز را داشتيم، مسئله زلزله هم که در کشور ما جدي هست. الان وضعيت نوسازي خوابگاه هاي دانشجويي به چه شکل است و چقدر خوابگاه ها براي استقرار دانشجويان ايمن هستند؟

بعد از اينکه سلسله زلزله ها در مناطق کرمان و غرب ايران اتفاق افتاد، حوزه معاونت دانشجويي و شرکت امور دانشجويان کشور يک بررسي ميداني روي وضعيت خوابگاه ها داشتند و مقاومت خوابگاه ها مثل سال ساختشان، وضعيت اسکلت ساختمان ها و مواردي از اين قبيل را ارزيابي و بررسي کردند که گزارش هايي تهيه شده است و خودشان هم در حوزه وزارت علوم، متولي پيگيري بحث تقويت اين خوابگاه ها و بازسازي هايي هستند که بتواند به افزايش ايمني کمک کند.

از قبل از اينکه اين زلزله اتفاق بيفتد و اين حرکت ايجاد شود نیز صندوق رفاه دانشجويان و شرکت امور دانشجويان برنامه اي را براي ارتقاي سطح کيفي خوابگاه هاي دانشجويي به اجرا گذاشته بودند که در آن، به خصوص جهت خوابگاه هاي قديمي که شرايط بازسازي برايشان وجود داشت، بازسازي شروع شد. در اکثر دانشگاه هاي کشور يک يا دو بلوکي از خوابگاه هاي قديمي بازسازي، تقويت و به روز شده است هست. به لحاظ صرفه جويي در انرژي ها نیز کارهاي خوبي انجام شده است هست. بنابراین بر اساس اينکه چقدر منابع بتواند تأمين کند، اين برنامه را به خصوص با نگاه تقويت خوابگاه هاي دانشجويي، ان شاءالله پيگيري مي کنيم.

جناب وزير، انتظار از دانشگاه اين است که فضاي تعامل و وجود نگرش هاي متفاوت سياسي در آن جريان داشته باشد؛ ولی دانشجوها به همه برخوردهايي که خارج از قاعده مي دانند، معترض هستند. در اصل آنها از کميته انضباطي و حراست دانشگاه ها گله مند هستند. دانشجوياني داريم که در بُرد انجمن اسلامي به علت راه اندازی يك تصویر دادگاهي شده است اند و الان منتظر رأي دادگاه هستند. دانشجویانی به خاطر برخورد سليقه اي در زمينه پوشش، گرفتار کميته انضباطي و حراست شده است اند، آنها گله مند اين رفتارها هستند. دادگاه اين دانشجوها را شما پيگيري کرده ايد؟ در جريان وثيقه هاي ١٠٠ و ٢٠٠ميليون توماني دانشجويان براي آزادي هستيد؟ براي اين رفتارها با دانشجوها، چه برنامه اي داريد؟

ما در فضاهاي دانشگاهي يک سري آيين نامه، ضوابط و مقررات داريم. فضاهاي دانشگاهي اعم از دولتي و غيردولتي، چارچوبي دارند که در چارچوب اين فضا پيش مي روند. مثل مقررات آموزشي، مقررات انضباطي هم داريم. مثل قانون يک اداره هست. بالاخره اينجا هم يک شرکت است ديگر. شرکت که نمي تواند بدون ضوابط و مقررات اداره شود؛ آن هم سازماني به اين بزرگي، مثل دانشگاه ها با تنوع گروه هاي مشغول به کار در آن دانشگاه ها. استادان يک گروه هستند، دانشجوها يک گروه و کارمندان يک گروه ديگر. بعد نخستین شاخص مان ضوابط و مقررات دانشگاه است که معمولا به اطلاع دانشجوها موقع ورود به دانشگاه مي رسد. اغلب دانشگاه ها دفترچه اي اول ورود به دانشجو مي دهند و ضوابط و مقررات را گوشزد مي کنند. اول اينکه انتظار اين است که دانشجويان آن را مطالعه کنند و بعد رعايت کنند.

دوم اينکه بالاخره در بين آدم هايي که در يک جامعه وجود دارند، افرادی با روحيات و سوابق ذهني و کاري متفاوتي وجود دارند؛ چون ماشين نيستند، در نتيجه اينکه تفاوتي در برخوردها و رفتارها وجود داشته باشد، طبيعي هست؛ ولی ما همين افراد را هم اعتقاد داريم که بايد در چارچوب آن آيين نامه و ضوابط واکنش‌ها و برخورد کنند. اين در واقع دستورالعمل زندگي در دانشگاه هست؛ ولی گاهي ممکن است افراد در استنباط از آيين نامه و ضوابط هم استنباط هاي متفاوت داشته باشند. يکي مقداري سهل بگيرد، يکي سخت بگيرد. اينها گاهي منشأ اعتراضات فرزند ها براي برخوردهاي اول از اين جاها شروع مي شود. من بالاخره ٣٠ سال در دانشگاه زندگي کردم و ٢٠ سال مدير دانشگاه بودم. همه اينها را تجربه کردم. اينها متأسفانه خيلي تحت مديريت کامل مديران بالادستي نمي تواند قرار بگيرد. آدم است ديگر. امروز حالش خوب نيست و سریع عصباني مي شود؛ چه دانشجو، چه آن مأمور يا مسئول يا کارمند و حتي استاد.

شما يک روز مي روي سر کلاس و استادت حالش خوب نيست و با بغل دستي خودت حرف مي زني، سريع عصباني مي شود؛ در حالي که روزهاي ديگر ممکن است به روي خودش هم نياورد. اين است که اين روحيات و برخوردهاي افراد را نباید به عنوان يک پديده عمومي و جاري در محيط هاي دانشگاهي تلقي کنيم. گاهي فرزند ها در صحبت ها و اعتراضات ارزش يک جوري حرف مي زنند، انگار کل دانشگاه ها و کل افراد به عنوان نمونه انتظامات دانشگاه ها يا حراست دانشگاه ها همه ارزش در يک ديسيپلين خاص و سخت و خشک برنامه ارزش اين است که با دانشجويان برخورد کنند. اتفاقا من تجربه دارم که رفاقت هاي خوب و حمايت هاي خوب بين طرفين يعني دانشجوها و کارمندان دانشگاه ها وجود داشته. اعم از همه کارمندان، به خاص بين فرزند هاي حراست و انتظامات. اين موارد خيلي کم هست؛ ولی همين مقدار کم هم که اعتراض مي شود، گاهي منشأ آن بالاخره کم طاقتي طرفين بوده هست. بالاخره يکي کمي تصویر العمل شديد نشان مي دهد و به اينجا مي رسد؛ بنابراین ما دستورالعمل غير از آيين نامه هاي انضباطي در دانشگاه ها براي نظارت بر واکنش‌ها دانشجو، کارمند و هيئت علمي در محيط هاي دانشگاهي نداريم. همان طور که براي دانشجو آيين نامه انضباطي داريم، براي اعضاي هيئت علمي هم آيين نامه انضباطي داريم. آنها هم بالاخره قوانيني بر کارهايشان حاکم هست، کارمندان مان هم همين طور هستند؛ بنابراین اين ماهيت شرکت و ضرورت يک شرکت است.

اين استثنائات همان طور که گفتم، توانسته پرسشها زيادي هم ايجاد کند. شما خودتان نمي خواهيد مشخصا به اين پرونده هاي قضائي که براي دانشجويان شما ايجاد شده، ورود کنيد؟

بله؛ قاعده کار اين است که در دانشگاه ها، کميته هاي انضباطي به تخلفات انضباطي رسيدگي مي کنند و چون با محيط دانشگاه و روحيات دانشجو آشنا هستند، اغلب با يک برخورد خيلي ساده، تذکر، گاهي با يک اخطار کتبي بدون درج شدن در پرونده حل و فصل مي شود. حتما مي دانيد که دانشجوها مي توانند در وقت فارغ التحصيلي درخواست دهند پرونده انضباطي ارزش امحا شود. يعني اگر بعدا کسي سؤال کرد که اين زن يا آقا در دوره تحصيلش پرونده ای داشته يا نه، آن پرونده ديگر موجود نيست. اين در آيين نامه است و فرزند ها از آن مطلع هستند. بعد دانشگاه قصدي براي اينکه خداي ناکرده براي دانشجو ايجاد مسئله کند، ندارد. بعضي مواقع حالا عمدا یا سهوا که عموما سهوا هست، دانشجويان مرتکب تخلفاتي مي شوند که آثارش بر اساس آيين نامه و قوانين موجود از بین بردنی نيست؛ چون استثناهایي وجود دارد. اين هم در دانشگاه ها بسیار کم است.

فرض کنيد من چيزي حدود ١١، ١٢ سال که رئيس دانشگاه بودم، شايد از اين موارد دو تا در ذهنم نيست که اتفاق افتاده باشد. بعد مي شود در حد صفر، ولی وقتي اتفاقاتي مي افتد؛ احيانا اتهاماتي از بيرون از دانشگاه به عنوان مدعي العموم يا سيستم قضائي براي دانشجوها مطرح مي شود که آن طرح قضيه، قوه قضائيه است يا شکايتي از سوی افراد خارج از دانشگاه اتفاق مي افتد که باز برمي گردد به قوه قضائيه. در اين موارد ما معمولا در دانشگاه ها با قوه قضائيه و آن دادگاهي که طرف مسئله مي شود، صحبت مي کنيم و معمولا از آنها خواهش مي کنيم که اگر اين مسئله در دانشگاه اتفاق افتاده، اجازه دهند که ما در دانشگاه به آن رسيدگي کنيم.

خيلي وقت ها و اکثر مواقع پذيرفته شده است و حالا اگر در دانشگاهي يک مدير یا يک مسئول احيانا به ذهنش نرسيده يا غفلت شده است که اين مسئله را بياورد داخل دانشگاه و رسيدگي کند، اين موردي بوده که مي توانسته بيايد. مي ماند مواردي که اصلا در دانشگاه اتفاق نيفتاده هست. دانشجو هم مثل يک شهروند عادي، مسئول رفتارهاي خودش در جامعه هست. بعد محيط دانشگاه با ما هست، بيرون از دانشگاه با ما نيست؛ ولی براي همين فرزند ها، همين طور که قبلا هم در بحث حوادث اخير صحبت کرديم، اگر مسئله قضائي پيش بيايد، دانشگاه ها مشاوره مي دهند، وارد مي شوند، کمک مي کنند و همين وساطت ها خيلي وقت ها کمک مي کند که براي فرزند ها مشکلي پيش نيايد.

نشريات دانشجويي يکي از بخش هاي مهم فعاليت هاي دانشجويي هست، ولی در اين سال ها مديران نشريات دانشجويي هم نسبت به برخوردهاي وزارت علوم و مديران دانشگاهي گله مند بودند. در اين زمينه چه صحبتي داريد؟

براي نشريات هم آيين نامه نظارت بر نشريات وجود دارد. در دانشگاه ها يک شوراي نظارت بر نشريات دانشجويي وجود دارد؛ دقيقا مثل آن چيزي که در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي هست. بنابراين، اين يک تمرين اجتماعي زندگي کردن هست. ولی معمولا بعضي مواقع بي تجربگي دانشجويان باعث مي شود که روي نوشته هاي خودشان خيلي دقت نکنند. عموما هم نمي دانند که اين عبارت ممکن است برايشان دردسر ايجاد کند و قصد هم ندارند.

بالاخره تازه شروع کرده به نوشتن؛ به عنوان نمونه دو، سه سال است دارد مي نويسد و بعضي از مسائل، به ويژه در حوزه هاي سياسي و اجتماعي، مسائلي اند که ممکن است يک مقدار شور و هيجان پشتشان باشد. در تنظيم نشريات، اگر فرزند ها همان چارچوب و آيين نامه نشريات را رعايت کنند، مطمئنا هيچ مشکلي به ويژه در داخل دانشگاه برايشان پيش نمي آيد. حالا مواردي که احيانا کشيده شود به بيرون که ما راضي نيستيم پرسشها داخل دانشگاه هيچ وقت در بيرون مطرح شود، آنجا ديگر بايد ديد که چکار مي شود کرد و حتما بايد کمک شود.

بحث استقلال دانشگاه که وقت آقاي معين شروع شده است بود هم به جايي نرسيد. او راجع به گزینش هيئت علمي صحبت کرد و گفت توسعه يا سطح دانشگاه همه در خود دانشگاه اتفاق بيفتد. وقت آقاي روحاني هم در ابتدا با اساتيد براي گزینش هيئت علمي مشورتي می شود، ولی سند مدونی جهت استقلال دانشگاه وجود ندارد.

باید از دو منظر به استقلال دانشگاه ها نگاه کرد؛ یک، دانشگاه ها هم مثل همه دستگاه های دولتی، شرکت هایی که در یک کشور فعالیت می کنند، تابع قوانین و مقررات عمومی کشور هستند. یعنی چیزی نیست که دانشگاه مستقل شد، از قوانین و مقررات کشور هم خارج شود. بعضی از قوانین و مقررات در بحث مدیریت، در بحث حقوق و حقوق اجتماعی، حقوق مکتسبه در سطح دانشگاه ها، حاکم هست. ممکن است یک وقت هایی تلقی به این شود که به عنوان نمونه چون من هیئت علمی هستم، فلان مورد نباید در خصوص من اجرا شود. وجه دیگر اینکه دانشگاه ها در مباحث علمی، پژوهشی باید مستقل باشند؛ یعنی نباید بحث های علمی از یک جایی به آنها القا و دیکته شود که با مباحث علم و بحث اندیشه ورزی و پژوهش مغایرت دارد. بنابراين، این می ماند؛ اینکه ما یک عده ای داریم کارشناس رشته خودشان هستند، متخصص رشته خودشان هستند، راجع به اینکه به عنوان نمونه این مقاله خوب است یا نه، باید اظهارنظر کنند و نظرشان اینجا مستقل است.

کسی نمی تواند بگوید شما این را باید این طوری ارزیابی کنید. این کتاب را ارزیابی کنید، این آقا یا زن تحصیلکرده، شما این را ارزیابی کنید و به ما نتیجه بدهید. اینها چیزهایی است که در چارچوب بحث آکادمیک و دانشگاهی، استقلال دارد. در بخش هایی از مدیریت دانشگاه ها هم نوعي استقلال از فضاهای اداری وجود دارد؛ مثل قانون هیئت های امنا. وزارتخانه ها و ادارات دیگر تابع قوانین مصوب مجلس به طور عام و مصوبات هیئت دولت هستند، ولی بخشی از قوانین و مقررات داخلی دانشگاه ها از سوي هیئت امنای خود دانشگاه ها تصویب و اجرا می شود و این را قانون برنامه ششم به رسمیت آشنا و در واقع مصوبات هیئت های امنا شبیه مصوبات مجلس هست. خب این استقلال هست؛ یعنی هنگامی که که ما وزارت علوم را با یکی دیگر از وزارتخانه های غیرآموزشی مقایسه می کنیم، آنها می گویند شما خیلی مستقل هستید، شما دارید جهت خودتان به عنوان نمونه حقوق تنظیم می کنیم، جهت خودتان آیین نامه استخدامی تنظیم می کنید و این یعنی بخشی از استقلال دانشگاه ها. راجع به اظهارنظرهای کارشناسی هم صحبت کردم. بحث پذیرش هیئت علمی الان هم بخش علمی اش وارد گروه های آموزشی و کارگروه های تخصصی شده است است.

گاهی فرار از بعضی از چارچوب ها را ما نباید احیانا به آن رسمیت دهیم؛ حالا به هر دلیل. ولی اینکه بگویند کسی می آید دانشگاه و ارزیابی علمی نمی شود، این درست نیست. همه دانشگاه ها، گروه های تخصصی از خودشان هست، نه از بیرون، مگر اینکه یک دانشگاه کوچکی باشد که آن تخصص را نداشته باشد. آنها می روند از دانشگاه های همسایه و نزدیکشان می گویند دو تا از استادان بیایند و چون این تخصص را ما نداریم، بیایند در مصاحبه علمی این فردی که می خواهد استخدام شود، کمک کنند، وگرنه گروه های تخصصی از خودشان است و به نظر می رسد که یک مقدار باید با جامعیت عنوان به بحث استقلال پرداخته شود. به نظر من استقلال نسبی در دانشگاه ها خوب است و هر چقدر دانشگاه ها بتوانند در فضای دانشگاهی، نظم و انضباط و مقررات را جا بیندازند و در چارچوب آنها کار کنند، آن استقلال خودش را زیاد نشان می دهد.

واژه های کلیدی: دانشجو | دانشجو | دانشگاه | دانشگاه | دانشجویان | دانشگاه ها | وزارت علوم | ست دانشجويي