نیم نگاهی به کارنامه هنری علیرضا قربانی به مناسبت ۴۵ سالگی اش

عبارات مهم : آلبوم

جایزه «باربد» در جشنواره پر حاشیه و کم فروغ امسال فجر، آخرین دستاورد «علیرضا قربانی» در عرصه موسیقی کشور هست، هنرمندی که نامش در میان فواید با احترام و در میان عام به گرمی یاد می شود. او از بااهمیت ترین اشخاص آواز سنتی در بیست سال اخیر هست؛ آوازی بی عجله و با طمانینه، با تحریرهای ظریف و شنیدنی. شخصیت هنری که قربانی از خودش تاکنون نشان داده است نیز همچون آوازش آرام و باحوصله است.

او در عین آوازخوانی سنتی با موزیک سازان برجسته، از تجربه های گاه و بیگاه نوین چشم نپوشیده هست. کارهایش با علی قمصری، مهیارعلیزاده، پورناظری ها و … از معدود آثار سبک و سیاق موزیک سازی سال های اخیر است که شنیدنی و قابل تامل هست. امروز ۱۵ بهمن علیرضا قربانی ۴۵ ساله شد و به این مناسبت می خواهیم به کارنامه هنری اش و مسیری که تاکنون پیموده هست، نگاهی بیندازیم.

صدایی محبوب ارکسترهای بزرگ
فرهاد فخرالدینی، فخر موزیک سازی و رهبری ارکستر معاصر در آخرین سال دهه هفتاد خواننده ای تازه نفس و محجوب را به بازار موسیقی کشور معرفی کرد. ارکستر موسیقی ملی کشور عزیزمان ایران که از سال ۷۷ با تک خوانی محمدرضا شجریان، علیرضا افتخاری و محمد اصفهانی اجراهای موفقی را عرضه کرده بود، در سال ۷۹ با صدای علیرضا قربانی رنگ و بوی جوانانه تری گرفت. آن وقت با وجود کم تجربه بودن قربانی آثار عرضه شده است با هدایت فخرالدینی استانداردی اوج و درخور ستایش داشت. مسیر هنری قربانی از آن روزهای واپسین دهه هفتاد شروع شد. شروعی موفق و حرفه ای جهت شاگرد با استعداد حسین عمومی، رضوی سروستانی و احمد ابراهیمی.

قربانی بعدها به یکی از بااهمیت ترین گزینه های تک خوان جهت ارکسترهای ایرانی در داخل و خارج از کشور تبدیل شد. ارکستر سمفونیک تهران، ارکستر سمفونیک اپرای ونکوور، ارکستر فلارمونیک جوانان دوسلدورف، ارکستر وین و … طی سال ها میزبان این هنرمند بودند و اجراهایی به یادماندنی را تقدیم مخاطبان کردند. یکی از شاخصه های برتری او قد و قواره بلندش نسبت به همکاران هم نسلش است که جهت اجرای تک خوانی در میان ارکستر مناسب تر است.

شب دهم، مدار صفر درجه و دیگر هیچ!
دور از انتظار نیست که جهت خوانندگان بعد از انقلاب مجرای صدا و سیما را راهی جهت جا بازکردن در دل مردم بنامیم. به خاص آن زمانی که آثار درجه الف در رادیو و تلویزیون ساخته و پخش می شد. قربانی به همراهی بازیگران و صورت های معروف متبحر فرهاد فخرالدینی و فردین خلعتبری شاخصه ای خاص را به حرفه ساخت تیتراژهای تلویزیونی در کشور عزیزمان ایران اضافه کرد.

موسیقی سریال های «کیف انگلیسی»، «شب دهم»، «روشن تر از خاموشی» و «مدارصفر درجه» به قدری در اذهان عمومی آشنا و محبوب شد که بعدها آلبوم های حاوی موسیقی این سریال ها جزو پرفروش ترین آثار بازار موسیقی شد. علیرضا قربانی با اجرای این آثار موفق به محبوبیت زیاد خود میان مردم افزود و همچنان بعد از سال ها که از پخش این مجموعه ها می گذرد کنسرت های این آثار پرمخاطب ترین اجراهای قربانی محسوب می شود.

اما قربانی همگام با تغییرات چشمگیر موزیک سازی در اوایل دهه ۹۰ تیتراژ خوانی را با ارکسترهای بزرگ ادامه نداد و آثاری همچون «پرده نشین»، «وضعیت سفید»، «کیمیا» و به تازگی «چهارراه استانبول» را اجرا کرد که البته این تجربه ها هرگز به پای کارهای اولیه او نرسیدند و اگر به حافظه شنیداری خود رجوع کنید، بعید است ملودی یا شعر این آثار را به سرعت یاد آورید؛ ولی «وقتی گریبان عدم با دست خلقت می درید…» یا «گشته خزان نوبهار من بهار من…» را با شرح زمزمه خواهید کرد!

از تصانیف ماندگار که بگذریم مطلع آوازهایی را به خاطرتان می آوریم تا در ذهن شما رنگ آواز ایرانی تداعی شود:

تا ماه شب افروزم پشت این پرده ها نهان است…(مدار صفر درجه)

مرز در عقل و جنون باریک است (شب دهم)

آلبوم های قربانی از گذشته تا امروز
قربانی نیز همپای همکار قدر و پرآوازه اش «همایون شجریان» از اوایل دهه ۹۰ به آثار تلفیقی روی آورد. خاطره خوش «رسوای زمانه» به موزیک سازی استاد همایون خرم که می توان آن را یکی از مشهورترین آلبوم بازخوانی بعد از انقلاب دانست و همچنین آلبوم های موفق «سوگواران خموش»، «روی در آفتاب» و «سمفونی مولانا» چندان دیرپا نبود.

با ارائه آثار جدید، کارنامه هنری قربانی به دو پاره تقسیم شد. از آخرهای سال ۹۰ قربانی تمرکز و اصراری بیشینه بر همکاری با مهیار علیزاده و سامان صمیمی داشته هست. دو موزیک ساز با بینش کاملا متفاوت با نسل پیشین. آلبوم های «حریق خزان»، «دخت پری وار» و «فروغ» موفق ترین آثار حاصل از همکاری های این سال ها هستند که در وقت انتشار خود تب بالایی داشتند. باری بعد از کمتر از یک سال این تب به سردی می گراید. این رویه تنها مختص به قربانی نیست و دیگر هم نسلانش نیز با این کم سیطره بودن و ناماندگاری آثار دست به گریبان هستند.

***
در نهایت باید گفت علیرضا قربانی خواننده ای متواضع و حرفه ای است که اهل حاشیه نیست و رسالت هنری خود را با دقت و حساسیت انجام می دهد و در عین حال نمی تواند از ماراتن سرعتی انتشار آثار تازه عقب بماند آیا که ذائقه شنیداری نسل تازه به علت های متفاوت عوض کردن یافته هست. ولی طبق گفته هایش در معدود مصاحبه هایش دغدغه آینده آواز ایرانی را دارد و برایش مهم است این سرمایه ملی چه سرنوشتی داشته باشد. باید دید قدم های بعدی قربانی در مسیر حفظ آواز ایرانی است یا نه.

نیم نگاهی به کارنامه هنری علیرضا قربانی به مناسبت ۴۵ سالگی اش

روزنامه خراسان

واژه های کلیدی: آلبوم | موزیک | قربانی | ارکستر | ایرانی | موسیقی | کارنامه | بازخوانی