قضاتی که حکم جایگزین زندان می دهند: پاکسازی تالاب شادگان / تامین مخارج مرکز ایتام گنبد کاووس / تغذیه حیوانات

عبارات مهم : جمعیت

ندامتگاه های کشور ۸۵ هزار نفر ظرفیت دارند ولی۲۲۰ هزار نفر در آنها زندگی می کنند؛ این را اصغر جهانگیر گفته هست؛ مدیر شرکت زندان ها. این می شود تلنبار محکومان در فضایی تا سه برابر گنجایشش، این را هم جهانگیر گفته هست، اعترافی صریح که تراکمی عجیب را روایت می کند.

پاکسازی تالاب شادگان / تغذیه حیوانات ، تامین مخارج مرکز ایتام گنبد کاووس ،

به گزارش عصرایران به نقل از روزنامه جام جم، کاستن از این تراکم آرزوی بزرگ خیلی هاست، از دستگاه قضا که در پیشانی آسیب های ناشی از آن ایستاده تا دولت که این همه زندانی برایش مساوی است با خرج بیشتر؛ زندانیانی که در این همهمه وقت کافی جهت اصلاح و تربیت نمی یابند نیز ضلع سوم این مثلث اند.

قانونگذار که قانون تازه مجازات اسلامی را می نوشت، تقریبا پنج سال قبل نیم نگاهش به این مطالبات بود بویژه هنگامی که مواد مربوط به مجازات جایگزین حبس را در قانون می گنجاند. از سال۹۲ تا امروز که قانون تازه مجازات اسلامی روی میز قضات قرار گرفته این مجازات جایگزین که مانعی است

اولش سخت بود، خیلی‌هایشان دست به عصا بودند آموزش‌ها که زیاد شد و کم کردن جمعیت کیفری زندان‌ها مطالبه‌ای جدی شد مجازات‌ جایگزین نیز جان گرفت. 

برای ورود همه متهمان به زندان ها، راه نفسی جهت ندامتگاه های کشور باز کرده که شاهدش آمارهای اصغر جهانگیر هست؛ این که سال ۹۳ زندانیان کشور ۶۰۰ هزار نفر بودند و تعدادشان در سال ۹۴ به ۴۵۰ هزار نفر کم کردن یافت و سال ۹۵ این رقم به ۲۲۰ هزار زندانی تقلیل یافت.

این سیر نزولی همان است که به آن کم کردن جمعیت کیفری زندان ها می گویند، مطلوبی که هنوز به دست نیامده، ولی دست نیافتنی نیست اگر سیاست هایی همچون صدور مجازات جایگزین حبس فراگیرتر شود.

آنهایی که صف شکن شدند

پاکسازی تالاب شادگان / تغذیه حیوانات ، تامین مخارج مرکز ایتام گنبد کاووس ،

اولش سخت بود، هفته ها و ماه های اولی که انتظار می رفت قضات، احکام جایگزین حبس صادر کنند، خیلی هایشان دست به عصا بودند و سمت جایگزین ها نمی رفتند ولی وقت که گذشت، آموزش ها که زیاد شد و کم کردن جمعیت کیفری زندان ها مطالبه ای جدی شد مجازات جایگزین نیز جان گرفت، اصلا شد وسیله ای جهت تشویق قضات و دهان به دهان گشتن نام و سبک قضاوتشان.

یک روز خبر می رسید یک قاضی در شادگان، شکارچی غیرمجازی را که دو قمری را کشته بود به ده ساعت پاکسازی تالاب شادگان محکوم کرده و روزی دیگر از اصفهان خبر می آمد که یک قاضی خلاق دو شکارچی غیرمجاز را که به دل پناهگاه حیات وحش کلاه قاضی زده بودند، به تحقیق در زمینه محیط زیست و تغذیه وحوش در فصل های سرد سال محکوم کرده هست. اینها محکوم بودند که علاوه بر این، هر دو ماه به واحد اجرای احکام بیایند و ۴۰ بار بنویسند من انسان خوب و متدینی هستم و چون نمی خواهم سنگدل باشم، حیوانات را شکار نمی کنم.

اولش سخت بود، خیلی‌هایشان دست به عصا بودند آموزش‌ها که زیاد شد و کم کردن جمعیت کیفری زندان‌ها مطالبه‌ای جدی شد مجازات‌ جایگزین نیز جان گرفت. 

مدتی بعد در گنبدکاووس یک قاضی در صدور احکام جایگزین رکوردشکنی کرد و خلاقیت را به اوج رساند؛ هنگامی که خبر آمد که او محکومان جرایم سبک بویژه نوجوانان و جوانان را با خرید کتاب، حفظ کردن احادیث، کمک به ماموران پلیس، کار در شهرداری و فعالیت در آسایشگاه ها محکوم می کند.

این صف شکنی ها بتدریج صدور احکام جایگزین حبس را روی غلتک انداخت تا شهریور امسال که در دادگاه کیفری شهرستان گالیکش، قاضی جهت یک دکتر بی احتیاط حکم داد که علاوه بر پرداخت دیه به بیمار متضرر، از جنبه عمومی جرم نیز صد بیمار یتیم و بدسرپرست را رایگان مداوا کند.

پاکسازی تالاب شادگان / تغذیه حیوانات ، تامین مخارج مرکز ایتام گنبد کاووس ،

حتی خبر آمد که چون پل صفوی و شیب پارتی، دو اثر تاریخی شهر بیستون به واسطه بی مبالاتی ها به دپوی زباله تبدیل شده، دادگاهی در بیستون، احکام جایگزین حبسش جهت محکومان را پاکسازی این آثار تاریخی تعیین می کند.

اگر قضات این پرونده ها جسارت به خرج نمی دادند و سنتی حکم صادر می کردند، همه محکومان راهی زندان می شدند یا حبس و شلاق را همزمان تجربه می کردند، ولی سیاست حبس زدایی و استفاده از مجازات جایگزین، راه زندان رفتن جماعتی را مسدود کرد که راه تنفسی است جهت ندامتگاه های متراکم ایران.

مجازاتی که متنبه می کند

قاضی قاسم نقی زاده موسوی، مدیر شعبه ۱۰۲ دادگاه کیفری۲ گنبدکاووس می توانست کتاب آیین دادرسی کیفری را روبه رویش بگذارد و جهت همه متهمان مجازات حبس تجویز کند، ولی این کار را نکرد. او در عوض به یکی حکم داد۲۰۰ ساعت در امامزاده ای کار کند و جهت یکی حکم صادر کرد که بخشی از مخارج نگهداری مراکز ایتام را تامین کند، یعنی هم به زندان نرود و هم خیرش به همنوعان برسد.

نقی زاده می گوید این احکام را صادر می کند چون جنبه تنبیهی دارد و جهت عده ای بازدارنده هست. قاضی کرامت بلاغی نیز که احکام جایگزین حبسی که در شیراز صادر کرده را خیلی ها شنیده و پسندیده اند به ما می گوید که مجازات های جایگزین در پیشگیری از تکرار جرم اثرگذارند و هنگامی که به میدان می آیند که مجازات های سنتی تاثیر معکوس بر افراد داشته باشد.

او باور دارد مجازات های سنتی که مشتمل برحبس و شلاق هستند و جزای نقدی یا ترکیبی از آنها جهت بعضی افراد مناسب نیست و در عوض مجازات های جایگزین حبس جهت کسانی که توانایی اصلاح دارند، کاربردی است.

او خودش این تاثیرها را دیده و مثال می زند که روزگاری جهت جوانی که متهم به مزاحمت های خیابانی بود حکم داد که کنار ضریح امامزاده محله ارزش تصویری بیندازد و به این تصویر تعهد دهد و در یک دفتر۴۰ برگ نیز هر روز بنویسد که دیگر مزاحم نوامیس نمی شود. قاضی بلاغی می گوید بعد از سال ها هم آن دفتر۴۰ برگ را نگه داشته و هم خبر دارد که این جوان ترک مزاحمت کرده و زندگی سالمی دارد.

احکامی همچون لبه تیغ

برخی از افراط ها می ترسند، از تاکید بیش از حد بر حبس زدایی و زندان زدایی و به دنبالش زیاده روی در صدور احکام جایگزین حبس. کسانی مثل محمود عسگری، معاون مجتمع قضایی صدر که به جام جم توضیح می دهد نباید عده ای فکر کنند کم کردن جمعیت کیفری زندان ها فقط با صدور احکام جایگزین میسر است.

این کارشناس قضایی در واقع عنوان را کلان می بیند و می گوید جهت کم شدن زندانیان و کم کردن جمعیت کیفری باید پیشگیری از وقوع جرم که چندین شرکت در آن سهم دارند، جدی گرفته شود هرچند مجازات های جایگزین حبس نیز سیاستی است که می توان رویش حساب کرد.

اما قاضی کرامت بلاغی، مجازات های جایگزین حبس را ازاین منظر می بیند که نباید در صدورشان به بیراهه رفت که منظورش تعیین دقیق جامعه نشانه هست؛ کسانی که مستحق تخفیف در مجازات هستند و اگر به سبک مجازات های جایگزین تنبیه شوند، متنبه خواهند شد.

او به همین علت تاکید دارد که سن متهمان، شخصیت آنها، نحوه ارتکاب جرم، میزان خسارت وارده به شاکی یا جامعه، سابقه کیفری او و نیز شرایطی که موجب وقوع جرم شده است باید مدنظر قاضی باشد تا درست ترین رای صادر شود.

قاضی عسگری به واسطه همین ظرایف است که تاکید می کند اگر قاضی وقت نگذارد و دقت نکند که زیر و بم متهم چیست آن وقت حکمی صادر می کند که خود مساله ساز هست؛ یک جور تیغ در دست زنگی مست.

البته آرای جایگزین،عادلانه و منصفانه نمی شوند مگرعلم قاضی اوج برود. به گفته عسگری، قضات مسلط به اصول روان شناسی و جرم شناسی شوند، گرچه او نیز خوب می داند با مشغله ای که اجازه سرخاراندن به قضات نمی دهد و بلاغی تائید می کند که این مشغله، انگیزه را از خیلی هایشان گرفته و رسیدن به چنین نقطه ای ساده نخواهد بود.

واژه های کلیدی: جمعیت | زندان | مجازات | زندانی | تالاب شادگان | اخبار اجتماعی