شعار مبارزه با فقر و ریشه‌کنی آن طی چند دهه گذشته همواره از سوی مسئولان و البته نامزدهای انتخاباتی در هر قامتی مطرح شده است هست. باید گفت این شعار نه تنها هیچ‌گ
فقرزدایی بدون پول
عبارات مهم : اقتصادی
روز گذشته ولی علی ربیعی وزیر رفاه در گفت وگوی خاص خبری به این عنوان پرداخت و گفت: «بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان در بخش رفاه هزینه کردیم، این پول کمی نیست ولی فقر کم نشد بنابراین نشان می دهد که نظریه نداشتیم. » به نظر می رسد بیانات وزیر ذهن را به سمت سلسله غلط های تاریخی در خصوص محرومیت زدایی هدایت می کند. به بیان دیگر تحقق شعار برطرف فقر نه با حمایت مستقیم مالی و تزریق پول که نیازمند استفاده از یک مدل تجربه شده است در دنیا است.
فقرزدایی بدون پول
طی سال های ۸۴ تا ۹۲ شعار عدالت به اوج خود رسید و البته تصمیم های گرفته شده است از جمله پرداخت یارانه نه تنها به کم کردن سطح نابرابری منجر نشد که صورت محرومیت را عیان تر از هر لحظه به معرض نمایش گذاشت. هر چند باید گفت این روند در دولت یازدهم تنها توانست توفیقی نسبی آن هم در برابر کردن زیاد کردن درآمد هم پای تورم داشته باشد.
کارشناسان بسیاری هستند که معتقدند فقرزدایی نیازمند سلسله کارها موازی در عرصه های اقتصادی و البته برنامه مدون در حوزه فرهنگ کم کردن محرومیت هست. از طرف دیگر تجربه نشان داده هرچه چتر حمایتی دولت با شیوه هایی مانند پرداخت پول نقد به محرومان زیاد شود، تنها به تعمیق فقر کمک شده است هست. وحید محمودی اقتصاددان و صاحب نظر توسعه اعتقاد است: «هر سیاستی که مردم را به دولت (حاکمیت) وابسته کند خلاف توسعه است و هر سیاستی که به مردم استقلال و استغنا ببخشد در مسیر توسعه است.
شعار مبارزه با فقر و ریشه‌کنی آن طی چند دهه گذشته همواره از سوی مسئولان و البته نامزدهای انتخاباتی در هر قامتی مطرح شده است هست. باید گفت این شعار نه تنها هیچ‌گ
بدیهی است این دو تفکر دو نوع حکمرانی و به تبع دو نوع شکل ساختاری و فرآیندی طلب می کند. تفکری که با روش درآمدمحور آن هم به شکل صدقه ای و گداپروری به فقرزدایی می اندیشد، با تفکری که از طریق توانمندسازی به این مهم می اندیشد دو راه متفاوت و به تبع ساختار و ابزار متفاوتی را طلب می کند.»
موضوعی که البته وزیر رفاه نیز بعد از ۴ سال مسئولیت خود به آن رسیده هست. هرچند که برطرف فقر و کم کردن آن به مجموعه ای از متغیرهای در هم تنیده ای گره خورده هست، ولی باید دید دولت دوازدهم می تواند مسیر اشتباه فقر زدایی را با یک مدل تجربه شده است به بزرگراه اصلاح بازگرداند؟
گذر از دولت رفاه به جامعه رفاه
نظریه پردازان زیادی در دنیا توانستند با ارائه مدل های معینی در عوض کردن روند افزایشی فقر در کشورهای توسعه یافته اثرگذار باشند. شاید علی ربیعی را بتوان نخستین مسئولی در کشور دانست که به جای شعار از نیاز به نظریه در برطرف محرومیت استفاده می کند. هرچند این اظهار نظر ۴ سال وقت جهت تجربه را پشت سر گذاشت، ولی می تواند سرآغاز یک تحول باشد. وحید محمودی استاد دانشگاه پایتخت کشور عزیزمان ایران در گفت و گو با «ابتکار» در این خصوصمی گوید: «اظهار نظر آقای ربیعی درست است و البته جالب است که ایشان بعد از ۴ سال مسئولیت چنین نتیجه ای را گرفته اند. البته جای خوشحالی دارد ولی حدود ۱۵ سال است بنده که در حوزه رفاه کار می کنم این مسئله را مطرح کرده ایم. بارها گفته ایم که دیدمان درآمد محوری از‌بین‌برده‌شده شده است هست، دیدمانی که با مبنا قرار دادن درآمد، محرومیت زدایی می کند.
فقرزدایی بدون پول
وی می افزاید: دیدمان های تازه بر پایه توانمندی های انسانی مبنای تحول در توسعه رفاه اجتماعی قرار می گیرد. به عبارتی دیگر ما نیازمند گذر از دولت رفاه به جامعه رفاهی هستیم.»
نظام صدقه ای فقر را گسترش داد
شعار مبارزه با فقر و ریشه‌کنی آن طی چند دهه گذشته همواره از سوی مسئولان و البته نامزدهای انتخاباتی در هر قامتی مطرح شده است هست. باید گفت این شعار نه تنها هیچ‌گ
این پژوهشگر توسعه در ادامه اظهار می کند: «نگرش دولت پرستار و نظر صدقه ای و یارانه ای جز عمیق تر شدن فقر نتیجه ای نخواهد داشت. فربه شدن هزینه های حمایتی در حوزه های اقتصادی به خصوص در نظام حمایتی ما یک چالش بزرگ است ولی چون چارچوب فکری مشخصی بر مبنای نظر های مرزی توسعه و رفاه اجتماعی حاکم نبوده است عملاً هزینه ها زیاد کردن یافته و کارایی مورد نیاز را نداشته است و جلوه های آسیب های اجتماعی فقر روز به روز مشهودتر می شود.
وی می افزاید: اگر به خاطرات ۸ ساله کیلینتون مدیر جمهوری آمریکا مراجعه کنید؛ می گوید هنگامی که بر سرکار آمدم با یک خمودگی در نیروی کار و اوج رفتن هزینه های حمایتی مواجه هستیم. بنابراین یک شرکت ایجاد کردم به نام کار جهت رفاه، که به آن ماموریت دادم تا این شرکت افرادی که تحت پوشش حمایتی دولت هستند، آموزش داده و در پوشش بیمه های اجتماعی قرار دهند. این به مفهوم گذار از حوزه پوشش حمایتی به حوزه پوشش بیمه ای هست. او توضیح می دهد که در انتهای ۸ سال ریاست جمهوری اش توانست هزینه های حمایتی و فقر را توامان نصف کند.
فقرزدایی بدون پول
محمودی یادآور می شود: در کشور ما به طور مرتب هزینه های رفاهی زیاد کردن پیدا کرده و همین طور آثار بهره وری هم روی گروه های نشانه ندارد. ما نیازمند بازبینی جدی و استقرار یک دیدمان مدرن در حوزه رفاه اجتماعی هستیم، که بتوان بر پایه آن، تحول در تدوین استراتژی ها، برنامه های عملیاتی و اجرایی را ایجاد کنیم تا در عنوان اشتغال نیز که به این عنوان مربوط است هم تحول ایجاد کنیم. با اصلاح در اشتغال می توان قیمت پشتیبانی در صندوق های بازنشستگی نیز به شدت اصلاح پیدا کند. این مسیری است که می توان با آن بحران صندوق های بازنشستگی را برطرف کرد.»
ریشه های شکاف درآمد و راه درمان آنبا بررسی دلایل و البته نمودهای گوناگون فقر می شود نتیجه گرفت که شکاف بین درآمد و تورم به این معضل دامن زده هست. سعید لیلاز اقتصاددان پیش از این گفته بود:« من توجه شما را به این توصیه جلب می کنم که قدرت خرید کارمندان دولت بین سال های ۸۴ تا ۹۲، هفتاد و سه درصد کم کردن پیدا کرده هست. چنین سقوط اقتصادی در تاریخ کشور عزیزمان ایران بی سابقه هست. فقط و فقط قدرت خرید کارگران کشور عزیزمان ایران در سال ۹۰ یازده درصد کم شده است است.»
درست در مقطع حساس تاریخی کشور که بالاترین درآمدهای نفتی را در کل ادوار فروش نفت داشتیم به جای توسعه تولید، یارانه پرداخت شد و اثرات آن تا به امروز هم در اقتصاد کشور مشاهده می شود. مرتضی عمادزاده استاد دانشگاه و کارشناس پرسشها اقتصادی در این خصوص به «ابتکار»می گوید: فقر علتی است که از نبود تولید و ارزش به وجود می آید. جهت مثال شما اگر تلاش کنید که یارانه را از ۵۰ هزار تومان به ۲۰۰ هزار تومان زیاد کردن دهید اثر کوتاه مدت می گذارد ولی باز به دامنه فقر شدت می بخشد. سابقه تمام کشورها نشانمی دهد، فقر زمانی کم کردن پیدا می کند که ایجاد درآمد از مسیر تولید صورت بگیرد.
وی می افزاید: هنگامی که تولید انجام شود پتانسیل درآمد زایی نهادینه خواهد شد. بنابراین هرگاه منابع به وقت های خلق ارزش تبدیل شوند گام های موثری جهت از بین بردن فقر هست. ولی اگر منابع راحت در اختیار مردم قرار بگیرند، هیچ گاه فقر از بین نمی رود. تولید البته مشمول بر کالا و خدمات می شود. صنعت گردشگری، آموزش، بهداشت، بازارهای مالی نیز در مجموعه تولید قرار می گیرند.
اخبار اقتصادی – ابتکار
واژه های کلیدی: اقتصادی | اخبار اقتصادی | آسیب های اجتماعی | اخبار اقتصادی و بازرگانی
