اصغر فرهادی: فيلم هايم تلخ هستند؛ ولی تاريک نه

عبارات مهم : فرزند

اصغر فرهادي، کارگردان مشهور ايراني که به مناسبت اجراي اثر تازه اش در فستيوال کن، به فرانسه رفته، گفت وگوهاي متعددي با رسانه هاي اين کشور راجع به «همه مي دانند» داشته هست. فرهادي در يکي از گفت وگوهاي تقريبا بلندش به «لوپاريزين» راجع به چگونگي شکل گيري اين فيلم صحبت کرده هست. او در ادامه به مباحث مختلفي از جمله همکاري با پنه لوپه کروز و خاوير باردم هم اشاره کرده و راجع به برداشت متفاوت مخاطب نسبت به فيلم تازه اش هم صحبت کرده هست. در زير بخشي از اين گفت وگو را که با «لوپاريزين» صورت گرفته از نظر مي گذرانيد.

«همه مي دانند» چطور شکل گرفت؟
بعد از اينکه فيلم سومم به نام چهارشنبه سوري تمام شد، به همراه خانواده ام سفري به جنوب اسپانيا داشتيم. آنجا يک اعلاميه با تصویر يک فرزند ديديم. سارينا، يکي از دخترهايم که آن موقع چهارسالش بود از من راجع به آن فرزند سؤال پرسيد. مترجم ما برايش توضيح داد که اين فرزند گم شده است و والدينش به دنبالش مي گردند. دخترم در تمام طول سفر ترسيده بود و لحظه اي از من جدا نمي شد. آن خاطره در ذهنم حک شده است بود. بعد از اتمام فيلم «گذشته»، به سرم زد تا داستان «همه مي دانند» را بنويسم. از آنجا که مي خواستم فيلم فروشنده را بسازم، اين پروژه را براي وقت اندکي به حالت تعليق درآوردم و بعد دوباره به سراغش رفتم.

چرا اين اثر را در اسپانيا فيلم برداري کرديد؟
داستان اين فيلم مي توانست هرجايي رخ دهد ولي گزینش اسپانيا از نظر خودم کاملا روشن بود. اسپانيا کشوري است که بي نهايت دوستش دارم. اين طور حس مي کنم که اسپانيايي ها از لحاظ مباحث عاطفي و فرهنگي خيلي به ايراني ها نزديک هستند. مردم اين کشور خيلي راحت احساساتشان را بيان مي کنند. با اسپانيا احساس آشنايي مي کردم.

اينکه بخواهيد از پنه لوپه کروز و خاوير باردم هم در اين فيلم استفاده کنيد، برايتان امري آشکار و بديهي بود؟
بله. بازي آنها را خيلي تحسين مي کنم؛ حالا چه فيلم هايي که پنه لوپه براي پدرو آلمودوار بازي کرده يا چه آثاري که خاوير براي برادران کوئن نقش آفريني کرده هست. اين دو بازيگران بسيار مستعدي هستند که توانايي جان دادن به شخصيت هاي متفاوت را دارند. البته صورت اي دارند که خيلي سريع حس همدردي را نشان مي دهد. اين طور ديگر مخاطب هم نيازي ندارد خودش را جاي شخصيت هاي فيلم بگذارد. اين عنوان براي من خيلي اهميت دارد که بازيگرانم حرارت و اشتياقشان را در صحنه فيلم برداري آزاد کنند و آن را به تصوير بکشند.

همکاري تان با هنرپيشه ها وقت تصويربرداري چگونه است؟ آدمي هستيد که زياد دستور مي دهيد؟
با بازيگرانم زياد حرف مي زنم. بعضي وقت ها راجع به موضوعاتي با آنها حرف مي زنم که ارتباطي با نقش هايشان ندارد.دنبال راهکاري مي گردم که از آن طريق هنرپيشه ها نزديک به زندگي واقعي باشند. دوست ندارم خيلي به شيوه سينمايي بازي کنند. تلاش مي کنم فيلترهايي که سينما به وجود آورده و هنرپيشه ها را از واقعيت دور مي کند از بين ببرم. خاوير باردم به من گفت از بازي کردن در اين فيلم خيلي خوشحال و راضي است چون باعث شده است صداقت و رک گويي که درون هر يک از ماست، نمايان شود.

و شما در اين راه چطور به پنه لوپه و خاوير کمک کرديد؟
از آنها خواستم با احساساتشان بازي کنند. براي آنها خاطره و داستان تعريف کردم… به پنه لوپه گفتم نقش «لورا» را طوري بازي کند که انگار گرگي است که فرزند اش گم شده است و براي نجات دادنش حاضر است به بقيه حمله کند. نمي خواستم نقش يک مادر منفعل که غرق در غم و اندوه است را بازي کند. در بعضي از صحنه ها مي بينيم که او درست مثل يک گرگ نشسته هست. براي خاوير هم توضيح دادم که نقشش، نقش يک فرزند پاک است که هيبت يک آدم ۴۰ساله را دارد. مردي راحت که در شرايط بسيار دشواري گير کرده است.

حذف فيلترهايي که صحبتش را کرديد براي ستاره هاي هاليوود کار سخت تري است؟
تجربه اي که در اين راه با خاوير و پنه لوپه به دست آوردم نشان مي دهد که نه. در اين فيلم پنه لوپه تقريبا هرگز آرايش ندارد. او خيلي راضي بود و به اين نتيجه رسيده بود که اين نقش خيلي بيشتر به خودش شبيه است.

با وجود آدم ربايي اوليه، «همه مي دانند» فيلمي پليسي نيست…
خب به همين خاطر است که اين داستان بلندتر مي شود. شبِ همان آدم ربايي مي شد چند پليس را در صحنه ببينيم ولي اين عنوان مي توانست بقيه شخصيت ها را بيش از اندازه منفعل کند. بايد دليلي پيدا مي کردم که اين خانواده به پليس زنگ نزند، چون چيزي که برايم جالب است اين است که چطور اين شرايط بحراني مي تواند واقعيت هاي آدمي را برملا کند؛ اين همان موضوعي بود که مي خواستم راجع به اش صحبت کنم.

در نهايت هم فيلمي راجع به رازهاي متعدد شد. رازهايي که يک خانواده را از هم جدا مي کند يا آنها را به هم متصل مي کند…
همه چيز بستگي به نگاه شما به فيلم دارد. بعضي از تماشاگران در اينجا به دنبال ديدن فيلمي در گذر وقت هستند.المان هاي زيادي است که به اين عنوان اشاره دارد: به عنوان نمونه همان صحنه اول که يک ساعت را نشان مي دهد. بعضي ها فکر مي کنند فيلم راجع به اعتقاد و ايمان هست. اين طوري پاکو (خاوير باردم)، آدمي که به دين اعتقادي ندارد و الخاندرو (ريکاردو دارين) در شرايط و در مواجهه با سؤالات متافيزيکي تصویر العمل هاي مختلفي نشان مي دهند. بعضي ديگر هم به اين فکر مي کنند که اين فيلم راجع به واقعيت و رازها حرف مي زند؛ رازي که برملا شده است ولي برملاشدنش، رازها ديگري را فاش مي کند.

براي شما اهميت دارد که مخاطب نتواند يک مفهوم واحد از فيلم برداشت کند؟
بله، چون سينما بايد شبيه به زندگي باشد و زندگي هم هيچ وقت برداشت يکپارچه و واحدي را به آدم عرضه نمي کند. هميشه دنبال نوشتن و توصيف کردن شرايطي هستم که ديدگاه هاي زيادي را عرضه مي کند و اين طوري تماشاگر را آزاد مي گذارد تا به شيوه اي که دوست دارد فيلم من را برداشت کند.

غالبا عنوان مي شود فيلم هاي شما خيلي فضاي تاريکي دارد. «همه مي دانند» هم از اين قاعده مستثني نيست…
فيلم هاي من تلخ است ولي تاريک نه. در «همه مي دانند» يک سري واقعيت ها برملا مي شود و در پايان فيلم شخصيت ها آگاهي بيشتري دارند. براي رسيدن به اين عنوان آنها بايد بخشي از راحتي و زندگي ارزش را قرباني کنند. اين عنوان کمي تلخي به وجود مي آورد ولي تاريک نيست، اين قانون تراژدي است.

ولي فهميدن واقعيت مدنظر، شخصيت هاي داستان را ديگر خوشحال نمي کند…
درست است ولي با وجود اين درد، آنها ترجيح مي دهند واقعيت را بدانند. به همين خاطر است که در صحنه آخر، پاکو (خاوير باردم) با وجود تمام به چيزهايي که از دست داده، لبخند مي زند. آدمي ذاتا تمايل دارد واقعيت را بداند.

سومين باري است که براي کن گزینش مي شوید. اين عنوان چه احساسي در درونتان به وجود مي آورد؟
بابتش خيلي خوشحالم. اين فيلم را در فضاي فرهنگي متفاوت با فرهنگ خودم ساخته ام و به نوعي ريسک کردم. خب، نمايش دادن اين فيلم در کن، شروع يک موفقيت است.

فيلم هايم تلخ هستند/ ولی تاريک نه , اصغر فرهادی

روزنامه شرق

اصغر فرهادي، کارگردان مشهور ايراني که به مناسبت اجراي اثر تازه اش در فستيوال کن، به فرانسه رفته، گفت وگوهاي متعددي با رسانه هاي اين کشور راجع به «همه مي دانند»

واژه های کلیدی: فرزند | داستان | داستان | اسپانيا | اخبار فرهنگی و هنری