۳۰ میلیون یارانه بگیر چگونه قرار است از بین بردن شوند؟

عبارات مهم : میلیون

به گزارش ایسنا، تبصره (۱۴) لایحه بودجه سال ۱۳۹۷ با کم کردن ۱۰ هزار میلیارد تومانی سهم پرداخت یارانه های نقدی همراه شده است و رقمی حدود ۲۳ هزارمیلیارد تومان جهت این بخش در نظر گرفته شده است هست. اگر قرار باشد دولت به این بند از پیشنهاد خود عمل کند باید جهت تامین هزینه ها و انطباق آن با بودجه آینده نگری شده است حداقل بین ۳۰ تا ۳۴ میلیون نفر از یارانه بگیران را از ابتدای سال آینده (۱۳۹۷) کنار بگذارد، ولی تاکنون هیچ سازوکاری در این مورد مشخص نشده و این پرسش را بی پاسخ گذاشته که اگر امکان از بین بردن میلیونی وجود دارد، آیا در دوره های قبل در این باره اقدامی نشد؛ آنهم زمانی که حتی نمایندگان پیشنهاد از بین بردن حدود ۲۴ میلیون نفر را با توجه به دهک های درآمدی و شش گروه مشخص مطرح و البته تصویب کردند، ولی با تصویر العمل شرکت برنامه و بودجه همراه شد و در نهایت هم کاملا مسکوک باقی ماند.

۳۰ میلیون یارانه‌بگیر چگونه قرار است از بین بردن شوند؟

از ابتدای اجرای قانون هدفمندی یارانه ها و براساس مفاد آن هیچ گاه قرار نبود که تمامی متقاضیان یارانه نقدی بگیرند، بلکه طبق قانون باید ۵۰ درصد از منابع ناشی از اصلاح حامل های انرژی جهت توزیع نقدی و غیرنقدی بین خانوارها تخصیص داده شده است پیدا می کرد؛ آن هم خانواده های نیازمند و کسانی که از تغییرات قیمت آسیب می دیدند. به هر صورت دولت دهم که آغازگر طرح هدفمندی یارانه بود جهت پرداخت نقدی و مشخص کردن گروه های نشانه راهی را پیشنهاد کرد که سرانجامی نداشت؛ خوشه بندی خانوارها و دهک های درآمدی. در نتیجه از همان ابتدای اجرای قانون در آذرماه سال ۱۳۸۹ پرداخت یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی به تمامی کسانی که عضویت کرده بودند (حدود ۷۵ میلیون نفر) در دستور کار دولت قرار گرفت.

دولت دهم دیگر هیچ تلاشی جهت غربالگری یارانه بگیران که مجموعه ای از افراد نیازمند و غیرنیازمند بودند، نکرد و آن قدر بر کسری های ناشی از پرداخت همگانی یارانه نقدی افزوده شد تا این روال به دولت یازدهم رسید. دولت یازدهم که تاکید داشت پرداخت یارانه نقدی را هدفمند خواهد کرد و غربالگری را به طور جدی انجام می دهد، بحث های زیادی را هم مطرح کرد ولی در نهایت هیچ کدام به ساماندهی یارانه بگیران منتهی نشد.

با اینکه غربالگری یارانه‌بگیران و پرداخت‌های نقدی هدفمند از ایده‌آل‌های قانون هدفمندی یارانه‌ها به‌شمار می‌رود، ولی همواره دولت‌ها خود را ناتوان از این مهم نشان

در سال ۱۳۹۳ بود که دولت بعد از این که دید با توجه به نبود بانک اطلاعاتی کافی نمی تواند یارانه بگیران غیرنیازمند را از بین بردن کند و معیار مشخصی جهت آن تعیین کند، ترجیح داد جهت جلوگیری از تبعات ناشی از از بین بردن هم که شده است بار دیگر جهت پرداخت یارانه عضویت انجام دهد. آزمونی که بسیاری از کارشناسان در همان وقت هم اعتقاد بودند نتیجه بخش نیست و نمی تواند دردی دوا کند و همان هم شد.

در ۱۰ روز نهایی فروردین سال ۱۳۹۳ متقاضیان وقت داشتند با مراجعه به سامانه تعیین شده است و با وارد کردن اطلاعات خود درخواست دریافت یارانه را اعلام کنند. در نهایت بیش از ۷۳ میلیون نفر عضویت کرده و تنها حدود ۲.۵ میلیون نفر از لیست قبلی وارد نشدند که علت آن هم تنها انصراف نبود، آیا که بعضی در فاصله تعیین شده است از عضویت جا ماندند، بعضی از زوجین جهت جدا کردن یارانه از خانواده های خود عضویت نکردند و…

در حالی روال موجود ادامه پیدا کرد و همچنان بر کسری های ناشی از آن اضافه شد و سهمی به سایر بخش ها از جمله تولید نرسید که آخر بودجه سال ۱۳۹۴ به از بین بردن یارانه بگیران ورود کرد و دولت را در تبصره (۲۰) ملزم به پرداخت یارانه فقط به نیازمندان کرد؛ از این رو باید گروهی از بین بردن می شدند. هرچند که شفافیتی راجع به برنامه به منظور از بین بردن یارانه بگیران وجود نداشت، ولی در خردادماه همان سال با اعلام شروع غربالگری، سامانه ای راه اندازی شد تا افراد از بین بردن شده است بتوانند با مراجعه به سامانه yaraneh۱۰.ir اعتراض خود را ثبت کنند.

۳۰ میلیون یارانه‌بگیر چگونه قرار است از بین بردن شوند؟

این در حالی بود که هیچ گاه دولت از معیارهای خود جهت از بین بردن یارانه بگیران با وجود وعده هایی که بارها در این باره داده بود سخن نگفت و مشخص نشد طبق کدام معیار و برچه اساسی یارانه بگیران از بین بردن شدند؛ موضوعی که عدم شفافیت آن به اعتراض گسترده از بین بردن شدگان انجامید و در نهایت طبق اعلام رسمی از حدود چهار میلیون نفری که یارانه آنها قطع شده است بود نزدیک به یک میلیون نفر به لیست یارانه بگیران برگشتند.

با این حال در سامانه ثبت اعتراض مراحلی وجود داشت که از شخص معترض درخواست اطلاعاتی راجع به اشتغال، خودرو، معاملات و دارایی ها می کرد و بعد از گزینش وزارت “تعاون، کار و رفاه اجتماعی” به عنوان بانی مهم غربالگری یارانه بگیران، این اطلاعات مورد بررسی قرار می گرفت و در صورت تایید، افراد به لیست یارانه بگیران برمی گشتند.

با اینکه غربالگری یارانه‌بگیران و پرداخت‌های نقدی هدفمند از ایده‌آل‌های قانون هدفمندی یارانه‌ها به‌شمار می‌رود، ولی همواره دولت‌ها خود را ناتوان از این مهم نشان

این جریان هم گذشت و به نتیجه نرسید تا این که در سال ۱۳۹۵ و در فروردین ماه که بودجه در مجلس در حال تصویب بود، نمایندگان پیشنهادی را مطرح کردند که طبق آن باید حدود ۲۴ میلیون نفر از جمع یارانه بگیران از بین بردن می شدند. مجلس تاکید داشت که دولت می تواند سه دهک بالایی جامعه را که درآمدی بالای سه میلیون تومان دارند و همچنین شش گروه درآمدی مشخص شده است را از بین بردن کند. این پیشنهاد با مخالفت جدی دولت همراه شد؛ به گونه ای که نوبخت -رئیس شرکت برنامه و بودجه- در واکنشی تند اعلام کرد که دولت توان از بین بردن این تعداد از یارانه بگیران را نداشته و اگر بخواهد طبق برآورد این گروه ها را حتی از بین بردن کند، تعداد آنان به بیش از هفت میلیون نفر نخواهند رسید. با این اتفاق در نهایت آنچه که جهت بودجه سال ۱۳۹۵ هم مصوب شد به مرحله اجرا نرسید و مدیران دولت یازدهم بارها تاکید کردند که ترجیح می دهند یارانه ای را از بین بردن نکنند و به صراحت اعلام شد که برنامه مجلس جهت از بین بردن ۲۴ میلیونی یارانه بگیران عملیاتی نیست.

اکنون دولت دوازدهم در نخستین بودجه خود که البته پنجمین بودجه قوه مجریه روحانی به شمار می رود، سهم پرداخت های نقدی را به نصف آنچه در واقعیت پرداخت می شود رسانده هست. هر سال حدود ۴۲ هزار میلیارد تومان (شامل۳۳ هزار میلیارد سهم در بودجه و مازد از بودجه عمومی) بابت یارانه نقدی به ۷۷ میلیون نفر طی سال های اخیر پرداخت شده است و اگر دولت قرار باشد طبق برنامه پیشنهادی خود عمل کند و با کسری منابع مواجه نباشد باید از فروردین ۱۳۹۷ حدود ۳۴ میلیون نفر را از فهرست دریافت یارانه از بین بردن کند؛ تعدادی که به صراحت از سوی پایگاه اطلاع رسانی دولت اعلام شده است است.

۳۰ میلیون یارانه‌بگیر چگونه قرار است از بین بردن شوند؟

با این اوصاف و در حالی که مشخص نیست برچه اساسی از بین بردن میلیونی یارانه بگیران انجام خواهد شد که تاکنون نبود اطلاعات کافی جهت شناسایی پردرآمدها و احتمال اشتباه عامل مهم عدم ورود دولت به از بین بردن یارانه بگیران اعلام شده است بود. با این حال مدیر شرکت برنامه و بودجه راجع به برنامه در نظرگرفته شده است جهت این از بین بردن راهکاری ارائه نکرده و تنها به اینکه پرداخت به نیازمندان ادامه دارد و هر که اعلام نیاز کند به وی یارانه پرداخت خواهد شد، اکتفا کرده و توضیحی ارائه نکرده که چگونه به یکباره راهکاری در اختیار دولت قرار گرفته که می تواند ۳۴ میلیون نفر را از بین بردن کند؛ آن هم در شرایطی که سال گذشته پیشنهاد از بین بردن ۲۴ میلیونی از سوی مجلس غیر ممکن بود و توانایی اجرا نداشت.

اما نوبخت، در اظهاراتش به پرداخت یارانه به گروه های نشانه از خانواده های تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) و شرکت بهزیستی که قابل شناسایی هستند تاکید داشته هست. در این حالت اگر برنامه این باشد که یارانه اکثر گروه ها قطع شده است و تنها گروه های خاص مشمول آن شوند نیز باز طرحی تازه نیست و قبلا هم توانایی اجرایی داشت و کارشناسان در این مورد نیز اتفاق نظر داشتند.

نکته اینجاست که اگر برنامه از بین بردن یارانه بگیران غیرنیازمند به مرحله اجرا نرسد دیگر ادامه روال معیوب قبلی یعنی برداشت سهم بخش های دیگر از جمله تولید یا برداشت از بودجه عمومی هم ممکن نخواهد بود، چون دولت جهت سال بعد با از بین بردن سهم تولید از تبصره هدفمندی، کل منابع آن را ۳۷ هزار میلیارد تومان آینده نگری کرده و ظاهرا مجوز حدود ۱۰ هزار میلیارد تومانی برداشت از بودجه عمومی نیز از بین بردن شده است است که در این حالت راهی جهت جبران کسری باقی نمی ماند. با این حال فعلا پیشنهادات یارانه ای دولت در حد لایحه بوده و باید جهت اجرا به تصویب مجلس برسد. تصویر العمل مجلسی ها هم تا کنون نسبت به از بین بردن ۳۰ میلیونی با توجه به عواقب ناشی از آن چندان مثبت نبوده است.

واژه های کلیدی: میلیون | یارانه | برنامه | میلیونی | پیشنهادات | لایحه بودجه | یارانه بگیر | یارانه نقدی | دریافت یارانه | پرداخت یارانه