مثلث محافظت از برجام

عبارات مهم : اروپا

نشریه آمریکایی فارن افرز به بررسی برنامه جایگزین اروپا جهت محافظت از برجام در برابر تهدیدات آمریکا پرداخت و نوشت که اگر ترامپ، گوش شنوایی جهت حفظ توافق نداشته باشد، آن گاه اروپا می تواند پلان دوم خود را اجرایی کند.

مثلث محافظت از برجام

«احیای مقررات باز دارنده»، «تاسیس یا ایجاد نهادی مانند بانک بازسازی و توسعه اروپا» و همچنین «ایجاد کنسرسیوم غنی سازی کشور عزیزمان ایران و اروپا» در خاک کشور عزیزمان ایران سه تاکتیک اروپا جهت مصون سازی برجام توصیف شده است هست. به نوشته این نشریه آمریکایی، این اقدام سه گانه می تواند نشان دهد که اروپایی ها تا چه اندازه جهت حفظ توافق هسته ای جدی هستند. «فارن افرز» همچنین به بررسی نتیجه های یک نظر سنجی از میان مدیران شرکت های بین المللی که «برای تجارت با کشور عزیزمان ایران تلاش می کنند» پرداخته است.

نتایج این نظر سنجی نشان می دهد ۸۳ درصد از این مدیران دلواپس بازگشت تحریم های یکجانبه علیه کشور عزیزمان ایران هستند و ۷۹ درصد برنامه های خود را جهت ورود به بازار کشور عزیزمان ایران به تعویق انداخته اند. با این همه، توصیه قابل توجه در این نظر سنجی این است که ۶۴ درصد از این مدیران امیدوارند برجام در غیاب آمریکا نیز حفظ شود و ۵۸ درصد نیز بر این باور بوده اند که اگر کشور عزیزمان ایران به تعهدات خود پایبند بماند و اروپا مقررات مقابله ای خود در برابر آمریکا را احیا کند، این اوضاع بر روابط با کشور عزیزمان ایران تاثیر مثبت خواهد داشت.

نشریه آمریکایی فارن افرز به بررسی برنامه جایگزین اروپا جهت محافظت از برجام در برابر تهدیدات آمریکا پرداخت و نوشت که اگر ترامپ، گوش شنوایی جهت حفظ توافق نداشته

مثلث محافظت از برجام

نشریه فارن افرز اخیرا در مقاله ای به چگونگی حفظ برجام از سوی اروپا پرداخته و به دو مسیر این اتحادیه درخصوص مواجهه با کارها آمریکا راجع به توافق هسته ای اشاره کرده هست. مسیر اول، تشویق آمریکا به پایبندی به برجام و مسیر دوم یا پلان ب بدون توجه به تصمیم و اقداماتی که آمریکا اتخاذ می کند، به برجام پایبند بمانند. این مسیر مشمول بر مقررات بازدارنده، همکاری بلندمدت در انرژی و کنسرسیوم غنی سازی هست. در این مقاله همچنین به نتیجه های یک نظرسنجی از نگاه مدیران ارشد بین المللی به عنوان سرمایه گذاری در کشور عزیزمان ایران نیز اشاره شده است هست. نویسنده در آخر به کشور عزیزمان ایران پیشنهاد داده به جای خروج کامل از توافق بهتر است به توافق پایبند باقی بماند و پیوندهای اقتصادی خود را با اروپا حفظ کند.

روز دوازدهم ژانویه(۲۲دی) دولت دونالد ترامپ جهت تصمیم گیری راجع به ادامه پایبندی به توافق هسته ای، به خود چهار ماه مهلت داد. ترامپ با تمدید قانون تعلیق تحریم های هسته ای، پایبندی کاخ سفید به توافق هسته ای را نشان داد، ولی با استفاده از وقت فراهم آمده، تحریم های تازه ای را علیه کشور عزیزمان ایران برقرار و ترساندن کرد چنانچه تا دوازدهم ماه مه، کنگره با کشورهای اروپایی نتوانند راجع به اصلاح مفاد برنامه جامع اقدام یکسان (برجام) به توافق برسند، آمریکا از این توافق خارج خواهد شد.

مثلث محافظت از برجام

نوع رویکرد دولت آمریکا به توافق هسته ای، ادامه حیات آن را تا حدودی به خطر انداخته و افزون بر این مسوولیت اتخاذ تصمیم راجع به این توافق را به دوش طرف های دیگر به خاص کشورهای اروپایی انداخته هست. البته ضرورتی ندارد که اروپا در برابر اتمام حجت و ضرب الاجل ترامپ تسلیم شود. کشورهای اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) با استفاده از این وقت چهار ماهه می توانند دولت آمریکا را به ادامه پایبندی به توافق هسته ای تشویق کنند و در عین حال خود را جهت یک برنامه دیگر آماده کنند: بدون توجه به تصمیم و اقداماتی که آمریکا اتخاذ می کند، به توافق هسته ای با کشور عزیزمان ایران پایبند باقی بمانند.

اروپا که از وقت امضای توافق هسته ای مبادلات تجاری خود با کشور عزیزمان ایران را به دو برابر دوران پیش از آن زیاد کردن داده هست، از قرار نقش مهمی در حفظ توافق هسته ای بر عهده دارد. گرچه کشورهای اروپایی نمی توانند همه مقامات آمریکایی را جهت حفظ توافق هسته ای ترغیب کنند، ولی می توانند بسیاری از آنها را به ادامه پایبندی به این توافق ترغیب کنند. ترامپ با صراحت اعلام کرده است جهت اینکه آمریکا به توافق هسته ای پایبند بماند، کنگره و اروپا باید بند مربوط به تاریخ انقضای مدت اعتبار این توافق را که بعد از آن کشور عزیزمان ایران می تواند فعالیت های هسته ای خود را به سرعت زیاد کردن دهد، لغو کنند (ایران هرگز به لغو این بند از توافق تن در نخواهد داد و در ضمن زمانی که جهت انقضای اعتبار توافق آینده نگری شده است آنچنان دور است که وقت و وقت کافی جهت یک قرارداد متمم وجود دارد).

نشریه آمریکایی فارن افرز به بررسی برنامه جایگزین اروپا جهت محافظت از برجام در برابر تهدیدات آمریکا پرداخت و نوشت که اگر ترامپ، گوش شنوایی جهت حفظ توافق نداشته

ترامپ در ضمن بر این توصیه پافشاری می کند که بازرسان هسته ای شرکت ملل متحد به مراکز نظامی کشور عزیزمان ایران دسترسی آزادانه داشته باشند و اینکه جهت فعالیت های غیرهسته ای کشور عزیزمان ایران نیز همچون برنامه موشک های بالستیک تحریم هایی در نظر گرفته شود. چنین اقدامی به خاص اگر به صورت یکجانبه از سوی دولت آمریکا صورت گیرد، در اصل نقض توافق هسته ای تلقی خواهد شد. درخلال سه ماه گذشته، کشورهای اروپایی هم با خود ترامپ و هم کنگره به مشورت پرداخته اند تا آنها را متقاعد کنند که توافقی مستحکم تر را نمی توان روی ویرانه های توافق موجود بنا کرد، توافقی که با ظرافت تمام از طریق چند سال گفت وگوهای چندجانبه به دست آمده و اینکه عالی ترین مسیر جهت تقویت توافق هسته ای اجرای دقیق آن از سوی هر دو طرف و در نهایت از طریق گفت وگو است و آخر اینکه آسیب زدن به توافق هسته ای مانع از آن خواهد شد که بتوان توجه را روی برنامه موشکی، فعالیت های منطقه ای و پیشینه حقوق بشر کشور عزیزمان ایران معطوف کرد.

پلان ب

چنانچه واشنگتن گوشی شنوا در این زمینه نداشته باشد، در آن صورت اروپایی ها می توانند به سمت «برنامه ب» گام بردارند: حفظ درونمایه مهم توافق بدون توجه به گزینه ای که آمریکا در پیش می گیرد، درست همانند تلاش جامعه بین المللی جهت نجات توافق آب و هوای پاریس که آمریکا اعلام کرده قصد دارد از آن خارج شود، یا کشورهای حوزه اقیانوس آرام که بعد از خروج آمریکا از پیمان همکاری دو سوی این اقیانوس، به توافق دیگری در زمینه تجاری دست یافتند.

مثلث محافظت از برجام

پافشاری کشورهای اروپایی بر حفظ توافق هسته ای، زیاد از آنکه از ملاحظات اقتصادی سرچشمه گرفته باشد از محاسبات سیاسی ناشی می شود، چون از آن بیم دارند که تنش های منطقه ابعاد گسترده تری پیدا کند، فعالیت های هسته ای کشور عزیزمان ایران بدون محدودیت از سرگرفته شود و اینکه قابل اعتماد و اطمینان بودن توافق های بین المللی، از میان برود. همان گونه که یک مقام آلمانی چندی پیش گفت تجارت خارجی آلمان یک هزار میلیارد دلار است و از این رقم، فقط بیست و دو صدم درصد به کشور عزیزمان ایران تخصیص داده شده است دارد. به همین علت عادلانه نیست که گفته شود منافع تجاری انگیزه مهم دولت آلمان در حمایت از توافق هسته ای است.

مقررات بازدارنده

یکی از راه هایی که کشورهای اروپایی می توانند فراتر از حمایت لفظی از توافق هسته ای در پیش بگیرند، احیای «مقررات بازدارنده» است که مانع از آن می شود که دولت آمریکا بتواند به بهانه نقض توافق هسته ای، کشور عزیزمان ایران را تحریم کند. اتحادیه اروپا جهت نخستین بار در سال ۱۹۹۶ جهت در امان نگه داشتن اعضای خود از تحریم های فرا سرزمینی آمریکا به علت تجارت با کشور عزیزمان ایران و کوبا، این مقررات را به اجرا درآورد. این تکنیک و به همراه آن ترساندن به شکایت از آمریکا به شرکت تجارت جهانی موجب شد تا آمریکا بیش از ۱۰ سال از اجرای قانون فرا سرزمینی فوق خودداری کند. گرچه این قانون همچنان موجود است ولی در سال ۲۰۰۶ با پیوستن اتحادیه اروپا به آمریکا در برقراری تحریم های شدید علیه ایران، این مقررات کنار گذاشته شد.

اروپا می تواند با از سرگیری «مقررات بازدارنده» به آمریکا با صراحت بگوید که حاضر نیست به کارها نامعقول این کشور علیه کشور عزیزمان ایران تن در دهد و اینکه جریمه هایی را که شرکت ها به علت تجارت با کشور عزیزمان ایران از سوی آمریکا مجبور می شوند به آنها پرداخت خواهد کرد. مقامات اروپایی تاکنون از متوسل شدن به چنین اقداماتی که به ندرت به اجرا گذاشته شده است و ممکن است در صورت جریمه کردن بانک ها و شرکت های عمده یکدیگر، به جنگ تجاری بین اروپا و آمریکا منجر شود، به شدت اکراه داشته اند. ولی هزینه خشمگین ساختن آمریکا قابل توجیه خواهد بود، اگر بخواهند کشور عزیزمان ایران برنامه هسته ای خود را از سر نگیرد و در پی آن آمریکا یا اسرائیل جهت متوقف کردن ایران، به اقدام نظامی متوسل نشوند.

مشارکت بلندمدت در انرژی

اروپا در ضمن می تواند با کشور عزیزمان ایران در زمینه همکاری بلندمدت در زمینه انرژی وارد مذاکره شود، چنین اقدامی در واقع نشان خواهد داد که اروپا همچنان به تعهدات خود در قبال توافق هسته ای پایبند هست. جهت غلبه یافتن بر تنگنای شدیدی که بانک ها به علت وحشت از برقراری سریع تحریم های لغو شده است با آن روبه رو هستند، پایین بودن استانداردهای بانکی کشور عزیزمان ایران و براق نبودن اقتصاد این کشور، یک نهاد رسمی اروپا، مانند بانک بازسازی و توسعه اروپا می تواند به شرکت های کوچک و میانگین یاری کند تا به طرف هایی که در کشور عزیزمان ایران با آنها همکاری دارند، اطمینان دهند که از سوی اروپا و شرکت ملل متحد تحریم نخواهند شد.

چنین اقدامی شبیه همان برنامه ای خواهد بود که بانک بازسازی و توسعه اروپا در پی فروپاشی شوروی در دهه ۱۹۹۰ در شرق اروپا به اجرا درآورد. این بانک به کشورهای عضو بلوک شرق شوروی کمک کرد تا از طریق آزادسازی فعالیت بازار، اصلاح قوانین بانکداری و ایجاد چارچوب های قانونی، بخش شخصی خود را گسترش دهند. اتحادیه اروپا سرگرم بررسی این توصیه است که آیا به کشور عزیزمان ایران اجازه دهد که به عنوان شریک به عضویت بانک سرمایه گذاری اروپا درآید که در صورت تحقق این امر، کشور عزیزمان ایران این امکان را خواهد یافت تا از اتحادیه اروپا وام دریافت کند. اروپا می تواند این فرآیند را شتاب بخشد و این امکان را فراهم آورد تا بانک سرمایه گذاری اروپا با بخش شخصی در کشور عزیزمان ایران همکاری و به توسعه زیرساخت های این کشور کمک کند.

بند غروب آفتاب

اروپا جهت برطرف ساختن نگرانی های مربوط به بند انقضای اعتبار توافق هسته ای که به «سان ست» یا غروب آفتاب معروف هست، می تواند کنسرسیوم غنی سازی اروپا را به نزدیک شدن به کشور عزیزمان ایران تشویق کند تا یک کارخانه چندملیتی غنی سازی اورانیوم در این کشور احداث شود. زیاد کردن همکاری و سرمایه گذاری در برنامه هسته ای ایران، جامعه بین المللی را قادر خواهد ساخت تا بر فعالیت های هسته ای کشور عزیزمان ایران حتی بعد از آخر اعتبار توافق هسته ای نظارت کند.

با اینکه این گونه کارها به روشنی نشان خواهد داد که اروپا در محترم شمردن تعهدات خود در قبال برجام جدی هست، ولی تاثیر اقتصادی چنین اقداماتی چندان مشخص نیست. در ضمن، آیا بانک ها و شرکت های اروپایی هنگامی که خود را در برابر دو گزینه بازار ۱۹ هزار میلیارد دلاری آمریکا و بازار ۴۰۰ میلیارد دلاری کشور عزیزمان ایران ببینند حاضر خواهند شد با کشور عزیزمان ایران وارد دادوستد شوند؟ نتیجه یک نظرسنجی اختصاصی از مدیران ارشد ۶۰ شرکت بین المللی که فعالانه جهت تجارت با کشور عزیزمان ایران تلاش می کنند، نشان می دهد که ۸۳درصد از امکان تحمیل تحریم های یکجانبه نگرانند و ۷۹درصد نیز ورود به بازار کشور عزیزمان ایران را در پی اجرایی شدن توافق هسته ای در سال ۲۰۱۶ به تعویق انداخته اند. چنین به نظر می رسد که خودداری ترامپ در ماه اکتبر از تایید پایبندی کشور عزیزمان ایران به توافق هسته ای با اینکه پیامد عملی فوری به همراه نداشته ولی به هر حال بر برنامه ریزی های آتی حدود نیمی از شرکت هایی که در این نظرسنجی شرکت داشته اند، تاثیر منفی داشته است.

نکته جالب توجه اینکه ٦٤ درصد از مدیران ارشد شرکت های بین المللی که در این نظرسنجی شرکت داشته اند بر این باورند که حتی در صورت خروج آمریکا از توافق هسته ای این توافق به احتمال زیاد یا تا حدودی به قوت خود باقی خواهد ماند. ۵۸ درصد از این مدیران گفتند چنانچه کشور عزیزمان ایران به توافق هسته ای پایبند باقی بماند، از سرگیری «مقررات بازدارنده» می تواند در تصمیم گیری ها جهت سرمایه گذاری در کشور عزیزمان ایران تاثیر مثبت برجای بگذارد. توصیه قابل توجه اینکه بسیاری از شرکت هایی که مدیران ارشد آنها در این نظرسنجی شرکت داشته اند، با توجه به تحریم هایی که آمریکا علیه شرکت هایی که با کشور عزیزمان ایران دادوستد داشته اند برقرار کرده است از تجارت با کشور عزیزمان ایران خودداری کردند ولی ۳۳ شرکت نیز در فاصله سال های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۵ که اوج تحریم های چندملیتی علیه کشور عزیزمان ایران بود، به تجارت با این کشور ادامه دادند. مدیران این گونه شرکت ها جهت در امان ماندن از تحریم های آمریکا به تکنیک های متفاوت از جمله فروش بخش اعظم سهام خود به شرکت های دیگر، اعطای پروانه ساخت یا فعالیت و همچنین روش کم کردن خطر (از جمله کم کردن جای پای خود در بازار آمریکا) جهت در امان نگه داشتن تجارت خود با کشور عزیزمان ایران در آن شرایط دشوار، متوسل شدند.

این گونه تدابیر و کارها نشان خواهد داد که دولت های اروپایی و دست کم بعضی از شرکت های اروپایی آماده اند حتی در صورت خروج آمریکا از توافق هسته ای همچنان به این توافق پایبند باقی بمانند. اروپایی ها می توانند با اتخاذ چنین تدابیری توافق هسته ای را نجات دهند و به کشور عزیزمان ایران ثابت کنند که با حضور یا بدون حضور آمریکا، راهی به سوی آینده وجود دارد، اینکه بدون توجه به گزینه ای که آمریکا در پیش می گیرد، پایتخت کشور عزیزمان ایران به جای خروج کامل از توافق هسته ای بهتر است به توافق پایبند باقی بماند و پیوندهای اقتصادی خود را با اروپا حفظ کند.

دنیای اقتصاد

واژه های کلیدی: اروپا | ایران | توافق | برنامه | آمریکا | برنامه | تحریم ها | آمریکایی | برنامه ریزی | مقامات آمریکا