لایک، سیگار عصر جدید

عبارات مهم : تصویر

نخستین بار نهم فوریه سال ٢٠٠٩ بود که شبکۀ اجتماعی فیس بوک گزینه «لایک» را به عنوان یک دکمه مجازی جهت کاربرانش فعال کرد. آنها می توانستند با یک کلیک به نوشته ها، تصویر ها و ویدیوهای دوستانشان و همچنین انواع تبلیغات و محتوای به اشتراک گذاشته شده است در صفحات شبکۀ اجتماعی فیس بوک تصویر العمل نشان بدهند.

نوتیفیکیشن قرمزرنگ کنار صفحه نشان می داد هر نوشته یا تصویر و ویدیویی چه تعداد لایک دریافت کرده هست. در ماه ژوئن ٢٠١٠ این توانایی علاوه بر پست ها به بخش نظرات هم توسعه پیدا کرد. اختراع گزینه لایک بعدها این پرسش را پیش کشید که آیا در برابر گزینه لایک و به اصطلاح تایید، گزینه برابر آن و اظهار مخالفت آینده نگری نشده هست. شبکۀ اجتماعی فیس بوک نظرسنجی های گسترده ای راجع به آینده نگری چنین قابلیتی انجام داد و درنهایت شکلک های (اموجی) خندان، گریان، عصبانی و غمگین در سال ٢٠١٦ به صفحات شبکۀ اجتماعی فیس بوک اضافه شدند.

لایک، سیگار عصر تازه

در سال های گذشته لایک به عنوان یکی از پلاگین های شبکه اجتماعی شبکۀ اجتماعی فیس بوک در وب سایت های دیگر هم مورد استفاده قرار گرفته هست؛ درواقع بازدیدکنندگان می توانند از طریق این توانایی نسبت به فعالیت و کسب و کار و حتی مطالب منتشرشده در سایت های متفاوت تصویر العمل نشان بدهند. اگر چه در ابتدای کار به نظر می رسید این توانایی یعنی آینده نگری دکمه مجازی لایک ایده ای جهت تعاملی کردن فضای شبکه اجتماعی شبکۀ اجتماعی فیس بوک هست، ولی بعدها گردآوری طراحی هدفمند بسته های تبلیغاتی تجاری در صفحات بازدیدکنندگان در شبکۀ اجتماعی فیس بوک نشان داد که این توانایی و کلیک کردن بر همان گزینه راحت لایک تا چه اندازه می تواند اطلاعات دقیقی در زمینه آشنایی بخشی از شاخصه های شخصیتی و گرایش های فکری به دست دهد و جهت کنترل افکار عمومی و تاثیرگذاری بر آن مورد استفاده قرار گیرد. تحقیقات نشان می دهد این امکان وجود دارد که اطلاعات بازدیدکنندگان شبکۀ اجتماعی فیس بوک با استفاده از نرم افزارها و طبق الگوریتم مشخص پردازش و از نتیجه های آنها اطلاعات دقیقی راجع به فرد مانند گرایش جنسی، نظر های سیاسی و مذهبی، نژاد، هوش و شخصیت استخراج شود.

پیش از آن که استفاده سیاسی کمبریج آنالیتیکا در هفته های اخیر به سر خط تیترهای رسانه های دنیا تبدیل شود، بحث امنیت اطلاعات بازدیدکنندگان و حریم شخصی شبکۀ اجتماعی فیس بوک بارها مورد انتقاد قرار گرفته بود. تصویر العمل ها نسبت به این پروژه سوءاستفاده اطلاعاتی همچنان در اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … ادامه دارد. بسیاری از بازدیدکنندگان شبکه مجازی منشتر شدن مطالبی انتقادی در این زمینه از هشتگ «DeleteFacebook#» استفاده کرده اند و انتظارها از زاکربرگ و همکارانش راجع به این سوءاستفاده سیاسی و پاسخگویی دقیق راجع به چگونگی نقض حریم شخصی کاربرانش ادامه دارد. «لایک» ایده ای که شبکۀ اجتماعی فیس بوک زمانی جهت جذب مخاطبان زیاد به کار گرفت و بعدها در اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … دیگری مانند اینستاگرام تکرار شد، حالا یکی از بحث برانگیزترین توانایی های اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … هست؛ نه تنها به علت کاربردی که می تواند جهت طراحان کمپین های سیاسی داشته باشد یا تاثیرش بر تبلیغات و فراهم آوردن بازاری جهت صاحبان کالا و خدمات، فراتر از اینها هر روز تعداد بیشتری از مطالعات حوزه روانشناسی این عنوان را تأیید می کند که «لایک» یکی از پرعارضه ترین توانایی های اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … جهت سلامت روان هست؛ نه تنها جهت کودکان و نوجوانان بلکه دامنه این تاثیرات بزرگسالانی که فکر می کنند جهت کنترل مخاطرات ناشی از استفاده از این شبکه ها به اندازه کافی توانمند هستند را هم تحت تاثیر قرار می دهد.

نخستین بار نهم فوریه سال ٢٠٠٩ بود که شبکۀ اجتماعی فیس بوک گزینه «لایک» را به عنوان یک دکمه مجازی جهت کاربرانش فعال کرد. آنها می توانستند با یک کلیک به نوشته

درست مثل سیگار

توسعه اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … به اندازه ای سریع و فراگیرشدن آنها آنچنان پرشتاب بوده که هنوز نهادهای علمی و دانشگاهی پاسخ دقیقی راجع به تاثیرات استفاده از اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … بر انسان ندارند. تاکنون تعداد بیشتری از یافته های علم روانشناسی راجع به تاثیرات این شبکه ها بر سلامت انسان انتشار یافته است.

اگر چه مردم و درواقع باید گفت بازدیدکنندگان شبکه اجتماعی پیش از اینها راجع به اعتیاد اینترنتی و مصرف مدت وقت زیادی راجع به این شبکه ها حرف می زدند و این عنوان به نوعی در تجربه کاربری آنها ثبت شده است بود ولی حالا تعداد بیشتری از مطالعات این عنوان را تأیید کرده که اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … و به خاص بعضی کارکردها و توانایی های آنها از نظر رفتاری و ذهنی بشدت اعتیاد آورند. براساس یافته های یک مقاله علمی که به تازگی انتشار یافته مردم در سال ٢٠١٧ بیش از ٤ ساعت از روز خود را در انواع برنامه های تلفن های همراه صرف می کنند، این وقت درواقع حدود ٤ تا ٥ سال از طول عمر بافایده آنهاست و تقریبا پنج برابر زیاد از آن زمانی است که یک نفر در طول زندگی خود در روابط اجتماعی (چهره به چهره) صرف می‎کند.

لایک، سیگار عصر تازه

در تحلیل هایی که راجع به تاثیر لایک و نوتیفیکیشن منتشر شده، محققان از اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … به عنوان «سیگار عصر» تازه و درواقع شکلی از اعتیاد انسان در عصر تکنولوژی و اطلاعات یاد کرده اند. این عنوان از این نظر گزینش شده است که لایک ها می تواند موجب زیاد کردن ترشح دوپامین در مغز شود. دوپامین اغلب به عنوان مواد شیمیایی مهم لذت آشنا می شود. دوپامین یک خبر رسان عصبی است که تاثیر مثبتی روی کنترل مراکز پاداش و لذت در مغز دارد. تحرک و تصویر العمل هایی عاطفی را نظم می دهد و ما را قادر می سازد که پاداش ها را ببینیم و به آنها توجه کنیم و به بیان راحت تر آب نبات مغز جهت نورون های ما است.

انتشار دوپامین در مغز عامل مهم اعتیاد به سیگار، قمار و مواد مخدر است و رسانه های اجتماعی دقیقا تاثیر مشابهی از لذت را در مغز ایجاد می کنند. لایک های زیاد با زیاد کردن میزان دوپامین در مغز در ارتباط است و درواقع بازدیدکنندگان شبکه مجازی به دریافت منظم نوتیفیکیشن هایی که به آنها یادآوری می کند چه میزان تأیید اجتماعی از دیگران دریافت کرده اند، عادت می کنند. دلواپس کننده این است که بعضی شواهد نشان می دهد، استفاده مستمر و فزاینده از اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … ازجمله علاقه مندی زیاد جهت به اشتراک زندگی شخصی با دیگران در شبکه اجتماعی مانند شبکۀ اجتماعی فیس بوک می تواند به تدریج بر میزان احساس لذت افراد از یک تجربه شخصی و منحصربه فرد نیز تاثیرگذار باشد.

نخستین بار نهم فوریه سال ٢٠٠٩ بود که شبکۀ اجتماعی فیس بوک گزینه «لایک» را به عنوان یک دکمه مجازی جهت کاربرانش فعال کرد. آنها می توانستند با یک کلیک به نوشته

درواقع این طور به نظر می رسد که جهت بسیاری از افرادی که به طور منظم از اینستاگرام استفاده روزانه دارند، بخشی از لذت سفر، دورهمی های دوستانه و حتی تجربه یک کوهنوردی بهاره بسته به این است که تصویرهای و نوشته های آنها تا چه اندازه در اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … با استقبال دوستان یا به اصطلاح فالوورهای آنها مواجه می شود. این امتداد تاثیری است که لایک ها به عنوان شکلی از تاییدیه اجتماعی در زندگی شخصی افراد و میزان اعتمادبه نفس آنها ایفا می کند. روانشناسان می گویند، دلواپس تاثیر این عنوان بر زندگی و سلامت افرادی هستند که به هر علت (درونگرایی، تسلط کم به تکنولوژی های تازه و هر علت دیگری) از این دنیا دورافتاده یا موفقیت چندانی در جذب روابط مجازی نداشته اند. آنها ممکن است به تدریج شکلی از محرومیت اجتماعی را تجربه کنند یا حتی بخشی از توانمندی ها و مهارت های آنها به علت این که قادر به نمایش یا به اصطلاح شوآف مجازی نبودند، نادیده گرفته شود.

چند می گیری لایک کنی؟

«لایک» ایده ای که شبکۀ اجتماعی فیس بوک و درواقع یکی از طراحان آن یعنی روزنستاین به جامعه جهانی عرضه کرد، حال پای ثابت بسیاری از نرم افزارها و اپلیکیشن هاست. تعداد لایک هاست که تعیین می کند یک رستوران در رتبه بندی اپلیکیشن های غذا کجا قرار بگیرد و چه تعداد مشتری روزانه داشته باشد. همان طور که تعداد لایک ها تعیین می ‎کند که اینفلوئنسرها (افراد آشنا شده است و تاثیرگذار در شبکه های اجتماعی) چه نرخی را جهت تبلیغات صفحه مجازی و استوری هایشان در اینستاگرام تعیین کنند. بسیاری از کسب و کارها، حتی انواع آشنا شده، دست به دامان بازاریابان اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … شده است اند تا هرگز تحت تاثیر شرایط تازه و بازار داغی که لایک ها و ستاره ها در دنیای مجازی به راه انداخته اند، مغلوب رقبا شوند.

لایک، سیگار عصر تازه

این شرایط خاص کشور عزیزمان ایران نیست، جست وجویی راجع به نحوه زیاد کردن آمار لایک در صفحه گوگل هزاران صفحه را به شما معرفی می کند که در آنها راهکارهایی جهت زیاد کردن تعداد لایک ها آینده نگری شده است هست؛ به عنوان نمونه پاسخی جهت این که بهتر است از چه رنگ هایی در تصویر هایتان استفاده کنید تا لایک بیشتری جذب کنید؟ دیلی میل در پاسخ به این پرسش به نتیجه های مطالعه گروهی از محققان اشاره کرده که با بررسی میلیون ها تصویر منتشرشده در اینستاگرام به این نتیجه رسیده اند که ۶۲ تا ۹۰ درصد افراد براساس رنگ های یک تصویر تصمیم می گیرند که لایک کنند یا نه. این تحقیق که روی ۸ میلیون تصویر اینستاگرام انجام شده، نشان داده تصویر هایی که نوعی آبی خاص دارند، ۲۴ درصد زیاد از بقیه لایک شده است اند. واقعیت این است که لایک ها امروز مهم هستند، موضوعی جهت تحقیقات دانشگاهی، تحقیقات حوزه مطالعات بازار و همچنین در کانون توجه متخصصان علوم رفتاری ولی فراتر از اینها گروه های دیگری هم هستند که به طور خاص بر این عنوان متمرکزند: «فروشندگان لایک».

از وقت فراگیر شدن اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … به خاص اینستاگرام و خبر رسان تلگرام در کشور عزیزمان ایران و اوج گرفتن بحث تعداد فالوورها و لایک ها، شغل جدیدی در بازار خدمات آنلاین ظهور کرد: شرکت ها و سایت هایی که عضو اینستاگرام و خبر رسان تلگرام می فروختند. آنها درواقع شرکت های خدمات کامپیوتری بودند که با استفاده از نرم افزارها و مجموعه ای از اکانت های آفلاین می توانستند در مدت وقت کوتاهی اعداد بالای صفحات خبر رسان تلگرام و اینستاگرام را عوض کردن بدهند. البته بعد مسئله دیگری پیش روی کسانی قرار داده شد که با این تقلب تعداد هوادارانشان را زیاد جا زده بودند: نوشته ها و تصویر های آنها با وجود چند هزار فالوور لایک و کامنتی نداشت.

همان شرکت ها، خریدوفروش لایک و این روزها خریدوفروش کامنت های تقلبی یا به اصطلاح فیک را شروع کرده ‎اند. این خدمات عمدتا به صورت آنلاین ارایه می شود و در سال های گذشته فالوورهای اینستاگرام ارزان تر از فالوورهای خبر رسان تلگرام بوده اند. یک بسته ١٠هزارتایی فالوور در فروردین ٩٧ حدود ٢٠٠هزارتومان فروخته می شود، ولی همین تعداد کاربر فیک جهت صفحات اینستاگرام ٨٤ هزار تومان تمام می شود. در صفحه دیگری از خدمات همین شرکت که مربوط به خرید و فروش لایک است نوشته شده است که خدمات در دو بخش ارایه می شود: لایک های ایرانی و لایک های خارجی باکیفیت! البته خارجی ها هر چقدر هم که باکیفیت، این جا ارزان تر هستند: ٥ هزار لایک ایرانی ٥٤ هزار و ٩٠٠تومان و ٥ هزار لایک خارجی ٣٥ هزار تومان.

ممکن است این طور به نظر برسد که استفاده از این تقلب در زیاد کردن تعداد لایک و اعضای صفحات، خاص ایرانی هاست ولی جست وجویی در گوگل نشان می دهد تب خرید لایک و عضو، یک اتفاق جهانی هست. نه تنها هواداران پیج اینستاگرام بلکه «ری توییت» هم مثل لایک در وب سایت های خارجی مشتریان زیادی دارد. با پرداخت ١٩دلار، توییت شما در توییتر یک هزار بار به وسیله اکانت های فیک ری توییت می شود. در کشور عزیزمان ایران تعداد بیشتری از شرکت ها در خبر رسان تلگرام و اینستاگرام فعال هستند و جهت خرید لایک و هواداران توییتر خدمات کمتری ارایه می شود و اغلب این خدمات گران تر هست. راه اندازی بازار هواداران تقلبی و لایک های ساختگی، به موازات فعالیت اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … مسأله محبوبیت را وارد فاز دیگری کرده هست. واقعیت این است که بخشی از این عنوان به انگیزه های شخصی جهت محبوب و موثر نشان دادن خود در اینترنت بازمی گردد و بخشی در میدان اقتصاد و مارکتینگ مجازی تعریف می شود.

زمانی که به سایت های فروشنده لایک و خدماتی از این دست مراجعه کنید، یکی از توصیه های مهم مشاوران آنها این است که اگر درحال راه اندازی کسب وکاری هستید یا می خواهید یک کسب وکار قدیمی را در فضای اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … معرفی کنید، بهتر است صفحه ای را با چندینه هزار فالوور خریداری کنید. استدلال آنها این است که بازدیدکنندگان شبکه مجازی به خاص درحال حاضر از دنبال کردن صفحاتی با تعداد هواداران کم اجتناب می کنند و هر چه تعداد اعضای صفحات و نیز کامنت ها و لایک های آن زیاد باشد، تعداد بیشتری از افراد علاقه مند به عضویت در آن صفحه یا گروه خواهند شد.

این همان بخشی است که بحث لایک ها با مارکتینگ شبکه ای گره می خورد. اینفلوئنسرها به خاص افرادی که جزو نخستین گروه بازدیدکنندگان فعال اینستاگرام بوده اند، حالا اگر وارد تناوب مارکتینگ اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … شده است باشند، (که زیاد آنها به این تناوب وارد شدند) درآمد روزانه قابل توجهی از تصویر ها و پست های تبلیغاتی کسب می کنند. در چنین بازاری البته هستند کسانی که به دنبال خرید لایک یا اعضای زیاد جهت صفحات تازه ارزش هستند، با این امید که بتوانند بخشی از سرمایه در گردش در مارکتینگ شبکه ای را از آن خود کنند. این همان موضوعی است که اکنون با عنوان «اقتصاد توجه» در ادبیات اقتصادی دنیا به خاص در حوزه آنلاین مطرح شده است است.

لایک ها و حتی تعداد فالوورها که زمانی موضوعی نه چندان پراهمیت و شاید بتوان گفت عنوان شخصی زندگی روزانه و مجازی آدم ها بود، حالا ابزاری جهت محک زدن میزان تاثیرگذاری آنها بر گروه های متفاوت هست. این کاری نیست که تنها اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … انجام می دهند، «اقتصاد توجه» بخشی از سازوکار رسانه ها در دنیای اطلاعاتی امروزی هست. این همان کاری است که گوگل از طریق اولویت بندی در لینک های پیشنهادی به کاربرانش انجام می دهد (هر چند که در سال های اخیر با اضافه کردن علامت اختصاری AD تلاش کرده حقوق مخاطبان را به رسمیت بشناسند). درواقع این بخشی از چرخش هوشمندانه صنعت تبلیغات است که حتی برندهای بزرگ هم امروزه تبلیغات هدفمند در گروه های کوچکتر مجازی را به تبلیغات گسترده در گروه های ناهمگن ترجیح می دهند.

این همان جایی است که صدای منتقدان را درآورده، کسانی که می گویند ساختار شبکه ای ارتباطات در دنیای تکنولوژی زده امروزی به وقت تازه ای جهت توسعه مافیای قدرت و ثروت تبدیل شده است هست. البته بسیاری از بازدیدکنندگان شبکه های اجتماعی، جنبه سرگرم کننده و فانتزی این زندگی مجازی را مورد توجه قرار می دهند، ولی واقعیت این است که روزبه روز ابعاد بیشتری از فرآیندهای اقتصادی و همچنین سیاسی حاکم بر فضای اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … منتشر می شود.

آمیختگی این توانایی ها با منافع و اهداف سیاسی و رسوایی پروژه های سیاسی چون ماجرای اخیر شبکۀ اجتماعی فیس بوک در پرونده کمبریج آنالیتیکا بیش از هر وقت دیگری نقد و نظرها را راجع به ضرورت مطالعات زیاد راجع به حریم شخصی بازدیدکنندگان و تاثیری که اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … بر افکار عمومی و نیز سلامت روان افراد می گذارد پیش کشیده هست. این مسأله مهمی است که لایک ها از نظر شخصیتی و رفتاری چه تاثیری بر بازدیدکنندگان می گذارد و شیفتگی به این شکل و میل به جهت دریافت لایک های زیاد و درواقع انتظار روزافزون جهت دریافت این تاییدیه اجتماعی با ما چه می کند، ولی مسأله مهمتر این است که صاحبان قدرت و ثروت با استفاده از توانایی های اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … چگونه می توانند افکار عمومی را دستکاری کنند.

روزنستاین، خالق ایده لایک چندماه پیش در مصاحبه ای گفته بود که بسیاری از اپلیکیشن ها را به علت وحشت از اعتیادآور بودن آنها از روی تلفن همراهش پاک کرده و حالا به این فکر می کند که «بسیار مرسوم است که انسان ها چیزهایی را با حسن نیت توسعه می دهند ولی آن چیزها جهت انسان ها پیامدهایی منفی و ناخواسته به بار می آورد.»

نه تنها روزنستاین بلکه همکاران او که در فرآیند اختراع و توسعه ایده لایک دخیل بودند هم این روزها جزو کسانی هستند که علاقه کمتری به زنجیره رو به گسترش اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … دارند. لیا پرلمن، همکار روزنستاین که آن وقت در شبکۀ اجتماعی فیس بوک مدیر تولیدِ گروهی بود که «لایک» را خلق کردند و این توانایی را در سال ۲۰۰۹ در یک پست وبلاگی معرفی کرد، حالا افزونه ای روی مرورگرش راه اندازی کرده است که فیدهای خبری شبکۀ اجتماعی فیس بوک را مسدود می کند و یک مدیر رسانه اجتماعی جهت چک کردن صفحه فیس بوکش استخدام کرده و می گوید به حلقه های بازخوردیِ اعتیادآور اینستاگرام، تلگرام، شبکۀ اجتماعی فیس بوک و … بی علاقه شده است است.

روزنستاین اعتقاد است که می توان جهت «تبلیغاتی که از نظر روانشناختی فریبنده اند» مقرراتی وضع کرد و انگیزه اخلاقی این کار شبیه اقدام علیه شرکت های دخانیاتی یا سوخت های فسیلی هست. به گفته او: «اگر قرار باشد تنها به سود حداکثری اهمیت بدهیم، به زودی دنیا را به ویران شهری تبدیل خواهیم کرد.»

شهروند

واژه های کلیدی: تصویر | تلگرام | استفاده | استفاده | اینستاگرام | زندگی مجازی | دنیای مجازی | شبکه اجتماعی | روابط اجتماعی | شبکه های اجتماعی